મોદી સરકારના આજે સાત વર્ષ પૂરા થયા છે. સાત વર્ષમાં પહેલીવાર છે જયારે પ્રધાનમંત્રી નરેન્દ્ર મોદી મુશ્કેલીમાં ઘેરાયા દેખાય રહ્યા છે. કદાચ આ પણ પહેલીવાર છે જયારે સરકાર તરફથી આ અવસર પર કોઈ ખાસ આયોજનનુ એલાન થયુ નથી. પણ છેલ્લા સાત વર્ષમાં મોદી સરકારે એવા અનેક નિર્ણય કર્યા જે ચર્ચામાં રહ્યા. સરકારે સાત વર્ષ પુરા કર્યા તો આવો જાણીએ તેમના સાત નિર્ણય વિશે.. જે ખૂબ ચર્ચામાં રહ્યા અને જેને દરેક ભારતીય પર અસર નાખી.
શું બદલાયું: વડા પ્રધાન નરેન્દ્ર મોદી ટીવી પર આવ્યા અને બોલ્યા કે આજ રાતથી 500 અને 1000 રૂપિયાની નોટો નકામી થઈ જશે. તેમને બેંકોમાં જમા કરવાની મંજૂરી આપવામાં આવી હતી. સરકારનો સંપૂર્ણ ભાર ડિજિટલ કરેંસી વધારવા અને ડિજિટલ ઈકોનોમી તરફ શિફ્ટ થયો. મિનિમમ કેશનો ખ્યાલ આવ્યો.
નોલેજ - વડા પ્રધાનના નિર્ણયથી એક જ ઝટકા 85% કરેંસી કાગળમાં ફેરવાઈ ગઈ. જૂની 500 અને 1000 રૂપિયાની નોટો બેંકોમાં જમા થઈ શકતી હતી. સરકારે 500 અને 2000 ની નવી નોટો બહાર પાડી. જેને મેળવવા માટે માટે આખો દેશ એટીએમની લાઇનમાં રોકાયો. નોટબંધીના 21 મહિના પછી રિઝર્વ બેંકનો અહેવાલ આવ્યો કે નોટબંધી દરમિયાન રિઝર્વ બેંક પાસે જમા કરાયેલ 500 અને 1000 ની નોટોની કુલ કિંમત 15.31 લાખ કરોડ રૂપિયા છે. નોટબંધી સમયે દેશમાં કુલ 15.41 લાખ કરોડની કિંમતની 500 અને હજારની નોટો ચાલી રહી હતી. એટલે કે રિઝર્વ બેંક પાસે 99.3% નાણાં પરત આવ્યા.
શું સારું થયુ : ડિજિટલ ટ્રાંજેક્શન વધ્યા. 2016-17માં 1013 કરોડ રૂપિયાના ડિજિટલ ટ્રાંઝેક્શન થયા હતા. જે વધીને 2017-18માં 2,070.39 કરોડ રૂપિયા થઈ ગયા છે અને 2018-19માં 3133.58 કરોડ રૂપિયાના ડિજિટલ ટ્રાંઝેક્શન થયુ.
અને જે ખોટું થયું: વડા પ્રધાને તેને બ્લેક મની, આતંકવાદ, નકલી ચલણ સામે એક મોટું હથિયાર ગણાવ્યું. પણ કાળુ નાણું પણ સફેદ થઈ ગયું. સ્વિસ બેંકોમાં નોટબંધી પછી ભારતીયોના પૈસામાં 50% નો વધારો થયો. આતંકવાદ, નક્સલવાદ અને નકલી કરેંસી સામે કોઈ મોટી સફળતા મળી નહી.
સર્જીકલ સ્ટ્રાઈક
નોલેજ - 1971 ના યુદ્ધ પછી ભારતે પહેલીવાર આંતરરાષ્ટ્રીય સરહદ પાર કરી. આઝાદી બાદ ભારત-પાકિસ્તાન યુદ્ધ દરમિયાન જ ભારતે આંતરરાષ્ટ્રીય સરહદ પાર કરી હતી. પહેલી વખત પહેલી સર્જિકલ સ્ટ્રાઈક દરમિયાન અને ત્યારબાદ હવાઈ હુમલો થયો ત્યારે ભારત આંતરરાષ્ટ્રીય સરહદથી આગળ નીકળી ગયું હતું અને આતંકવાદી ઘટનાઓનો જવાબ આપવા માટે ભારતએ આંતરરાષ્ટ્રીય સીમા પાર જઈને આતંકવાદીઓને પાઠ શીખવ્યો હતો.
સારુ શુ થયુ : આતંકવાદ સામે લડવાની ભારતની છબી મજબૂત થઈ. દેશભરમાં એવો મેસેજ ગયો કે ભારત ક્યાંય પણ જઈ શકે છે અને તેના દુશ્મનોને ખતમ કરી શકે છે.
શું ખોટું થયું: એયર સ્ટ્રાઈકના થોડા કલાકો પછી, પાકિસ્તાની વિમાન નિયંત્રણ રેખા પાર કરીને ભારતીય સીમામાં પ્રવેશ્યું અને બોમ્બારિંગ કરી. આ દરમિયાન ભારતનું મિગ -21 પાકિસ્તાની સરહદમાં પડી ગયું હતું અને વિંગ કમાન્ડર અભિનંદનને પાકિસ્તાને ધરપકડ કરી હતી જો કે, તેણે બે દિવસ બાદ પાકિસ્તાનને મુક્ત કરવો પડ્યો હતો.
GST લાગુ કરી
શુ બદલાયુ - દરેક રાજ્ય પોતાનો જુદો ટેક્સ લેતુ હતુ. હવે ફક્ત GST વસૂલે છે. અડધો ટેક્સ સરકારને અડધો રાજ્યોનો. વસૂલે કેંદ્ર કરે છે ને પછી રાજ્યોને પૈસા પરત કરે છે.
નોલેજ - અટલ બિહારી વાજપેયીની સરકારે સૌ પ્રથમ દેશભરમાં ટેક્સ લગાવવાનો નિર્ણય કર્યો. 2000માં બિલ બનાવવા માટે એક સમિતિની પણ રચના કરવામાં આવી હતી. પરંતુ રાજ્યોને ડર હતો કે તેમને જેટલી આવક થઈ રહી છે તેટલી આવક નહીં મળે. આ કારણે મામલો અટવાયો હતો. માર્ચ, 2011 માં મનમોહન સિંઘ સરકારે લોકસભામાં જીએસટી લાગુ કરવા માટે બંધારણીય સુધારા બિલ રજૂ કર્યું હતું, પરંતુ રાજ્યોના વિરોધને કારણે તે અટકી પડ્યું હતું.2014 માં, નરેન્દ્ર મોદીની સરકારે ઘણા ફેરફાર સાથે બંધારણ સુધારણા બિલ લાવ્યું. ઓગસ્ટ 2016 માં સંસદ દ્વારા વિરોધ અને કેટલાક સ્તરોના બદલાવને પગલે આ ખરડો પસાર કરવામાં આવ્યો હતો. 12 એપ્રિલ 2017 ના રોજ, જીએસટી સંબંધિત ચાર બીલને સંસદમાંથી પસાર થયા પછી રાષ્ટ્રપતિની સંમતિ મળી. આ 4 કાયદા છે- સેન્ટ્રલ જીએસટી બિલ, ઇન્ટિગ્રેટેડ જીએસટી બિલ, જીએસટી (સ્ટેટ્સને વળતર) બિલ અને કેન્દ્ર શાસિત જીએસટી બિલ. પછી 1 જુલાઈ 2017ની અડધી રાતે નવી વ્યવસ્થા આખા દેશમાં લાગૂ થઈ
શું સારું રહ્યું: કરની વિસંગતી દૂર થઈ. હવે દેશના દરેક સામાન પર એક જ ટેક્સ લાગે છે. શરૂઆતમાં, ઉદ્યોગને કેટલીક સમસ્યાઓનો સામનો કરવો પડ્યો. પરંતુ ધીરે ધીરે પરિસ્થિતિ સુધરી રહી છે. કેટલાક ફેરફારો પછી, આ પ્રક્રિયા હવે સરળ છે.
અનેજે ખોટું થયું: રાજ્યોના વિરોધને કારણે પેટ્રોલિયમ પેદાશો અને આબકારીને જીએસટીમાંથી બાકાત રાખવામાં આવ્યા. સરકાર આ અંગે સહમત કરવામાં નિષ્ફળ રહી છે. રાજ્યો હજી પણ પેટ્રોલ અને ડીઝલ પર જુદા જુદા ટેક્સ લે છે. આને કારણે રાજ્યમાં પેટ્રોલ 80 રૂપિયા લિટર અને રાજ્યમાં 100 રૂપિયા લિટર છે.
ત્રિપલ તલાક
શું બદલાયું: કેન્દ્ર સરકારે મુસ્લિમ મહિલાઓને ત્રણ વખત છૂટાછેડા આપ્યા હોવાનું કહીને સંબંધોને નાબૂદ કરવા કાયદાને ગેરકાયદેસર બનાવ્યા. જેમણે આવું કર્યું તેમને ત્રણ વર્ષની સજા કરવામાં આવી. મુસ્લિમ મહિલાઓ માટે ગુલામી / વળતરની પણ વ્યવસ્થા કરી.
જે સારું થયુ: કાયદામાં વ્યવસ્થા છે કે જો કોઈ મુસ્લિમ માણસ પોતાની પત્નીને 3 વાર તલાક કહીને સંબંધ તોડે છે તો તેને ત્રણ વર્ષ સુધીની સજા ભોગવવી પડી શકે છે. ત્રિપલ તલાક કેસ 5% થી 10% પર આવી ગયો છે.
અને જે ખોટું થયું છે: કાયદામાં જોગવાઈ છે કે પરિણીત સ્ત્રીએ પોતે ફરિયાદ કરવી જોઇએ. એવા ઘણા કિસ્સા બન્યા છે કે અભણ મહિલાઓ પતિ અથવા
સાસરિયાઓના દબાણ હેઠળ ફરિયાદ કરવામાં અસમર્થ હોય છે.
370 કલમ હટાવી
શું બદલાયું: કેન્દ્ર સરકારે વહીવટી ઠરાવ દ્વારા બંધારણની કલમ 370 ને જમ્મુ-કાશ્મીરમાંથી હટાવી દીધી. રાજ્યને અપાયેલી સુવિધાઓ પૂરી થઈ ગઈ.
જમ્મુ-કાશ્મીરને બે કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશોમાં વહેંચવામાં આવ્યો હતો - જમ્મુ-કાશ્મીર અને લદ્દાખ.
1948 માં જમ્મુ-કાશ્મીરના રાજા હરિસિંહે ભારત સાથે જોડાતા પહેલા વિશેષાધિકારની શરત મૂકી. જમ્મુ-કાશ્મીર ભારતનો ભાગ હોવા છતાં પણ અલગ રહ્યો. રાજ્યનું પોતાનું એક અલગ બંધારણ છે. ભારતમાં કેટલાક કાયદા લાગુ થયા હતા. બાળકોને શિક્ષણનો અધિકાર (આરટીઇ) પણ મળ્યો નહોતો. કાશ્મીરમાં માત્ર કાશ્મીરીઓ જમીનો ખરીદી શકતા હતા. રાજ્ય સરકારની નોકરી પણ સ્થાનિક નાગરિકો માટે જ ઉપલબ્ધ હતી. ભાજપ પણ લાંબા સમયથી કલમ 37૦ નાબૂદ કરવાની માંગ કરી રહ્યું હતું. ઘણી વખત આ મુદ્દો અદાલતોમાં પણ ગયો, પરંતુ અંતિમ અવરોધ રહ્યો. મોદી સરકારના નિર્ણય પછી મોટુપરિવર્તન એ છે કે હવે ત્યાં કેન્દ્રના તમામ કાયદા લાગુ પડે છે.
સારું એ થયું કે જમ્મુ-કાશ્મીર ઔપચારિક રીતે ભારતનો ભાગ બન્યું. જમ્મુ-કાશ્મીર અને લદ્દાખમાં ભારતના તમામ કાયદા અમલમાં આવ્યા. મનરેગા, રાઇટ ટુ
એજ્યુકેશનનો અમલ પણ કરાયો હતો.
અને શું ખોટું થયું: રાજ્યના રાજકીય પક્ષોએ આ નિર્ણય સ્વીકાર્યો નહીં. નેતાઓને નજરકેદ રાખવામાં આવ્યા હતા. ઇન્ટરનેટ સહિતની સંદેશાવ્યવહાર સુવિધાઓને સ્થગિત કરવી પડી હતી. પર્યટનને અસર થઈ. લોકોને મુશ્કેલીનો સામનો કરવો પડ્યો.
CAA એક્ટ
શું બદલાયું: સિટિઝનશિપ એમેન્ડમેન્ટ એક્ટ (સીએએ) બાંગ્લાદેશ, પાકિસ્તાન અને અફઘાનિસ્તાનથી બિન-મુસ્લિમ (હિન્દુ, બૌદ્ધ, જૈન, શીખ, પારસી અને ખ્રિસ્તી) સ્થળાંતર કરનારાઓને નાગરિકત્વ આપે છે. અગાઉ આ લોકોએ ભારતનું નાગરિકત્વ મેળવવા માટે 11 વર્ષ ભારતમાં રહેવું પડ્યું હતું. નાગરિકતા સુધારણા બિલ પછી આ અવધિ 11 વર્ષથી ઘટાડીને 6 વર્ષ કરવામાં આવી હતી.
નોલેજ - આ બિલને લોકસભા દ્વારા જાન્યુઆરી 2019 માં પસાર કરવામાં આવ્યું હતું. રાજ્યસભા પસાર થતાં પહેલાં જ 16 મી લોકસભાની મુદત પૂરી થઈ.
લોકસભાના કાર્યકાલ સમાપ્તિ સાથે, આ બિલ પણ રદ કરવામાં આવ્યું હતું. 17 મી લોકસભાની રચના પછી, મોદી સરકારે આ બિલને ફરીથી રજૂ કર્યું. બિલ 10 ડિસેમ્બર 2019 ના રોજ લોકસભામાં અને રાજ્યસભામાં 11 ડિસેમ્બર 2019 ના રોજ પસાર થયું હતું. રાષ્ટ્રપતિની સહી પછી 10 જાન્યુઆરી, 2020 ના રોજ તેનો અમલ કરવામાં આવ્યો હતો.
સારું શું છે: ઘણા વર્ષોથી ભારતમાં ગેરકાયદેસર રહેતા લોકોને ભારતીય નાગરિકત્વ મેળવવું વધુ સરળ બન્યું હતું. જોકે, સરકાર નિયમો બનાવવામાં નિષ્ફળ ગઈ છે. સાંસદોની સમિતિએ તેમને 9 જુલાઈ 2021 સુધીમાં તેને ફાઇલ કરવાની રહેશે.
અને જે ખોટું થયું: બિલનો વિરોધ કરનારાઓનુ કહેવુ છે કે આમા ખાસ કરીને મુસ્લિમ સમુદાયને નિશાન બનાવ્યુ. તે બંધારણની કલમ 14 નું ઉલ્લંઘન પણ છે
જે સમાનતાના અધિકારની વાત કરે છે.
બેંકોનો વિલય
બેંકોનુ મર્જર - શું બદલાયું: બેંકોને વધતી NPAથી રાહત મેળવવા અને ગ્રાહકોને વધુ સારી બેન્કિંગ સુવિધાઓ પૂરી પાડવા જણાવ્યું હતું. દસ સરકારી બેંકોનો વિલય કરીને ચાર મોટી બેંકોની ઘોષણા કરવામાં આવી. ઓરિએન્ટલ બેંક ઓફ કોમર્સ અને યુનાઈટેડ બેંકનું પંજાબ નેશનલ બેંકમાં મર્જ કરવામાં આવ્યું હતું. સિન્ડિકેટ બેંકે કેનરા બેંક અને અલ્હાબાદ બેંકને ભારતીય બેંક સાથે મર્જ કરી દીધી. આંધ્ર બેંક અને કોર્પોરેશન બેંકને યુનિયન બેંક ઓફ ઇન્ડિયા સાથે જોડવાની જાહેરાત કરવામાં આવી હતી. આ સાથે સરકારે આઈડીબીઆઈ બેંકના ખાનગીકરણને પણ મંજૂરી આપી દીધી હતી.
શું સારું થયુ : ગ્રાહકોને સારી સુવિધાઓ મળી રહી છે. બેંકોની કિંમત ઓછી થઈ. બેંકોની ઉત્પાદકતામાં વધારો થયો. તેનાથી બેંકની આવક વધારવામાં મદદ મળી. તકનીકીમાં વધુ રોકાણ કરવાની તક મળી. આ સાથે, તેઓ ખાનગી બેંકો સાથે વધુ સારી રીતે સ્પર્ધા કરવાનો પ્રયાસ કરી રહ્યા છે. તે ડૂબતી લોનને નિયંત્રિત કરવામાં પણ મદદ કરી.
અને જે ખોટુ થયુ - રોકાણ ઓછુ કરવા માટે લોઅર લેવલના અનેક કર્મચારીઓને VRS અપાઈ