જ્યારે તમે ઘાતક બીમારીઓ વિશે વાત કરો છો તો તમે સામાન્ય રીતે કેન્સર શબ્દ સાંભળો છો. આ શબ્દ જ એક એવી સ્થિતિ બતાવે છે જેમા કોશિકા વૃદ્ધિ અનિયંત્રિત અને અસામાન્ય દરથી થાય છે.
કેન્સર શબ્દ જ બતાવે છે કે આ એક એવી વૃદ્ધિ છે જેના શરીરના અન્ય ભાગમાં ફેલવાનો ખતરો રહે છે. ઉલ્લેખનીય છે કે કેન્સરની વૃદ્ધિ ક્યા થઈ છે. આ ઉપરાંત વિકાસનુ ચરણ, જ્યારે તેના વિશે જાણ થાય છે અને દરેક મામલાની ગંભીરતા - આ બધી વિગત મહત્વ ધરાવે છે. જે કેન્સર પીડિતોના બચવાના અને ઠીક થવાની શક્યતાઓ નક્કી કરે છે.
તમે જોઈ શકો છો કે શક્ય તેટલી વહેલી તકે કેન્સરની ગાંઠો શોધવી શા માટે મહત્વપૂર્ણ છે? તે નક્કી કરવામાં મદદ કરે છે કે શું ગાંઠ જીવલેણ છે અને કયા પ્રકારની સારવારની જરૂર છે. જ્યારે ગાંઠની વહેલી શોધ થાય છે અને સારવાર શરૂ કરવામાં આવે છે, ત્યારે તેની વૃદ્ધિ અટકાવી શકાય છે.
જેવુ અનિયંત્રિત વૃદ્ધિની શંકા થતાં જ, ગાંઠ કેન્સરગ્રસ્ત છે કે સૌમ્ય છે તે ચકાસવા માટે વિવિધ પરીક્ષણો કરવામાં આવે છે. સૌમ્ય ગાંઠોમાં શરીરના અન્ય ભાગોમાં ફેલાવાની ક્ષમતા હોતી નથી.
કેન્સર હોવાની ચોખવટ કરવા માટે ઘણીવાર બાયોપ્સી જરૂરી છે.
અહીં તમાકુના સેવનથી થતા કેન્સર વિશે જણાવવું જરૂરી છે. કેન્સરના 20% થી વધુ કેસ તમાકુના કારણે થાય છે. અન્ય કારણોમાં સ્થૂળતા, પોષણનો અભાવ, બેઠાડુ જીવનશૈલી અને દારૂનું સેવન છે.
કેન્સરના સૂચકાંકો શરૂઆતમાં તદ્દન હાનિકારક છે. ધ્યાનમાં રાખો કે સમાન લક્ષણો અન્ય સામાન્ય રોગોમાં પણ થઈ શકે છે.
પુરુષો અને સ્ત્રીઓ બંનેમાં જોવા મળતા કેટલાક સૌથી સામાન્ય કેન્સર લક્ષણો :
અતિશય, સતત ઉધરસ: આ એક એવી સ્થિતિ છે જે ફેફસાંની બળતરા (ન્યુમોનિયા) અને ગરદનના કેન્સર માટે તપાસવી જોઈએ.
લાળમાં લોહી: સામાન્ય રીતે બ્રોન્કાઇટિસ અથવા સાઇનસાઇટિસની નિશાની, આ લક્ષણ ફેફસાના કેન્સરને પણ સૂચવી શકે છે.
સ્ટૂલમાં લોહી: આ કબજિયાત, અલ્સર અને હેમોરહોઇડ્સથી લઈને કોલોન અથવા ગુદામાર્ગના કેન્સર સુધી કંઈપણ સૂચવી શકે છે. 50 વર્ષથી વધુ ઉંમરના દરેક માટે કોલોનોસ્કોપીની ભલામણ કરવામાં આવે છે.
મલ ત્યાગમાં ફેરફાર - અચાનક ઝાડા કબજિયાત કે પાતળા ઝાડા અને મલાશયના કેન્સર તરફ ઈશારો કરે છે. આંતરડામાં બળતરા અને સંક્રમણ માટે તપાસ શરૂ કરવે એ જોઈએ.
પેશાબની પેટર્નમાં ફેરફાર - પેટર્ન, આવર્તન: પેશાબનો આવેગ જે તમારા નિયંત્રણ વિના ધીમી પડે છે અથવા બંધ થઈ જાય છે તેના કેટલાક ગંભીર કારણો હોઈ શકે છે.
- ફોલ્લીઓ અને ત્વચાના ફેરફારો: પુરુષો અને સ્ત્રીઓ બંનેએ ત્વચા પર અચાનક દેખાતા દાગ અથવા ફોલ્લીઓ માટે ધ્યાન આપવું જોઈએ. ત્વચાના રંગ, રચના વગેરેમાં ફેરફાર એ ત્વચાના કેન્સરની સામાન્ય પ્રથમ નિશાની છે.
- અકારણ દુખાવો અને થાક - થાક અને દૂર ન થનારુ દર્દ ચિંતાનુ કારણ છે.
- ગળવામાં મુશ્કેલી: પેટ અને આંતરડાની ઊંડા સમસ્યાઓ ગળી જવાની મુશ્કેલીના સ્વરૂપમાં પ્રગટ થાય છે. મોઢામાં પેચ અથવા બળતરા પણ તપાસવા યોગ્ય છે.
- વજનમાં અચાનક ફેરફાર: અચાનક વજન ઘટવું - કોઈપણ આહાર અથવા જીવનશૈલીમાં ફેરફાર કર્યા વિના - એક ચિંતાજનક ઘટના બની શકે છે. મોટેભાગે, આ સૂચવે છે કે થાઇરોઇડ કાર્યમાં ફેરફાર થયો છે. પરંતુ પેટ, કોલોન અથવા સ્વાદુપિંડમાં અસ્પષ્ટ વૃદ્ધિ માટે પણ પરીક્ષણ કરવાની જરૂર પડી શકે છે.
એવા વિશિષ્ટ લક્ષણો જે સ્ત્રીઓએ સમજવાની જરૂર છે
નિપ્પલમાંથી લોહી કે રંગહીન સ્ત્રાવ - રંગહીન સ્ત્રાવ સામાય છે કારણ કે હાર્મોંન સંબંધી સંતુલન વય સાથે બદલાતુ રહે છે. પણ લોહિયાળ કે દુર્ગંઘવાળુ સ્ત્રાવ એક નિશ્ચિત સંકેત છે કે તમારે ડોક્ટર પાસે જવુ જરૂરી છે.
- સ્તનમાં ગાંઠ - તમને તમારા સ્તનની પરીક્ષા દર મહિને ઘરે બેઠા કરવી જોઈએ અને દર વર્ષે એક સ્ત્રી રોગ વિશેષજ્ઞ પાસે તેની તપાસ કરાવવી જોઈએ. એક જ સ્તનમાં ગાંઠ અનુભવાય તો તત્કાલ ધ્યાન આપવુ અને એમઆરઆઈની જરૂર હોય છે.
- માસિક ચક્ર વચ્ચે સ્પોટિંગ: જો માસિક સ્રાવ નિયમિત હોય તો પણ, રક્તસ્રાવ અથવા માસિક ચક્ર વચ્ચે સ્પોટિંગ એ એન્ડોમેટ્રાયલ કેન્સરનું સૂચક હોઈ શકે છે.
- પેટનું ફૂલવું: આ એક ખૂબ જ સામાન્ય લક્ષણ છે અને સ્ત્રીઓ કુદરતી રીતે પુરુષો કરતાં વધુ ફૂલેલી હોય છે, પરંતુ જો તે નાની સારવારથી દૂર ન થાય, તો - સતત પેટનું ફૂલવું અંડાશય, ગર્ભાશય અથવા પેટ અને આંતરડામાંથી પેટનું ફૂલવું તરફ દોરી શકે છે. કેન્સર
કેન્સર પ્રત્યે સભાન પુરુષો માટે, કેટલાક સામાન્ય લક્ષણો છે:
- અંડકોષમાં ગાંઠ, ત્વચાના સતહ નીચે એક ગાંઠ અનુભવી શકાય છે.
- પેશાબમાં ફેરફાર: મૂત્રાશયના કાર્યમાં ફેરફાર પ્રોસ્ટેટ ગ્રંથિના કેન્સરને કારણે થઈ શકે છે.
- નપુંસકતા: અમેરિકન કેન્સર ઇન્સ્ટિટ્યૂટ પ્રોસ્ટેટ કેન્સર સાથે પીડાદાયક પેશાબ, અકાળ નિક્ષેપ અથવા કઠિનતા જાળવવામાં મુશ્કેલીને સાંકળે છે.
- આ ઘટના 9 માંથી 1 પુરુષમાં જોવા મળે છે. આ લક્ષણો ચોક્કસ પ્રકારના કેન્સર માટે છે કે નથી તે કોઈ કહી શકતું નથી. આ લક્ષણો સિવાય, અન્ય ઘણી સ્થિતિઓ હોઈ શકે છે. વિવિધ પ્રકારના કેન્સર માટે સ્ક્રીનીંગ માટે ઘણા વિકલ્પો ઉપલબ્ધ છે.