Akbar Birbal story- એક વખત રાજા અકબર તેના દરબારમાં એક ખાસ વિષય પર ચર્ચા કરી રહ્યા હતા. તેણે તે વિષય પર શાહી દરબારમાં હાજર તમામ લોકોની સલાહ માંગી. આવી સ્થિતિમાં તમામ મંત્રીઓ દરબારમાં હાજર તેમની બુદ્ધિ પ્રમાણે જવાબ આપ્યો. રાજાને એ જોઈને ખૂબ જ આશ્ચર્ય થયું કે દરેકના જવાબો એકબીજાથી સાવ અલગ હતા. આના પર રાજા અકબરે બીરબલને આવું થવા પાછળનું કારણ પૂછ્યું. અને પૂછ્યું, 'બધા લોકો સરખું કેમ નથી વિચારતા?'
રાજાના પ્રશ્ન પર બીરબલ હસ્યો અને બોલ્યો, 'મહારાજ, બેશક ઘણી બાબતોમાં લોકોની વિચારસરણી એક બીજાથી અલગ હોય છે, પરંતુ કેટલાક વિશેષ વિષયોમાં દરેકની વિચારસરણી એક જ હોય છે.'
આ સાથે દરબારમી કાર્યવાહી સમાપ્ત થાય છે અને દરેક પોતપોતાનું કામ કરવા જાય છે.તે સાંજે, જ્યારે રાજા અકબર બીરબલ સાથે તેના બગીચામાં ફરવા જાય છે, ત્યારે તેણે ફરીથી તે જ પ્રશ્નનું પુનરાવર્તન કર્યું. 'બીરબલ, મેં તને પૂછ્યું કે બધા એક સરખા કેમ નથી વિચારતા? આ પ્રશ્નનોમને જવાબ આપો.' આ સાથે અકબર અને બીરબલ વચ્ચે ફરી એક વાર આ મુદ્દે વિવાદ થયો. જ્યારે રાજા અકબર તેના શ્રેષ્ઠ પ્રયાસો છતાં બીરબલની વાત સમજી શક્યો નથી તો તેણે પોતાનો મુદ્દો સમજાવવા માટે એક યુક્તિ કાઢી.
બીરબલ કહે 'મહારાજ, હું તમને સાબિત કરીશ કે અમુક બાબતોમાં દરેકની વિચારસરણી સરખી હોય છે. ફક્ત ઓર્ડર જારી કરો. આગામી અમાવસ્યાના દિવસે ક્રમ રહેશેરાત્રે દરેક જણ પોતપોતાના ઘરેથી દૂધનો એક લોટો લાવશે અને તમારા બગીચાના સૂકા કૂવામાં રેડશે અને જે કોઈ આ આદેશનો અનાદર કરશે તેને સખત સજા કરવામાં આવશે.
જો કે રાજા અકબરને બીરબલના શબ્દો મૂર્ખ જેવી લાગી પણ તે છતાં તેને બીરબલની સલાહ મુજબ શાહી ફરમાન બહાર પાડવામાં આવે છે. રાજાના આદેશથી, સૈનિક સમગ્ર રાજ્યની આસપાસ ફરતો હતો અને આ આદેશ વિશે દરેકને કહે છે. રાજાએ આ હુકમ સાંભળ્યો કે તરત જ બધા ચર્ચા કરવા લાગ્યા કે સૂકા કૂવામાં દૂધ રેડવું એ મૂર્ખામી ભર્યું કૃત્ય છે. તેમ છતાં રાજાએ આદેશ આપ્યો, તેથી બધાએ માનવું પડ્યું. બધા
અમાસની રાતની રાહ જોવા લાગ્યા. થોડી જ વારમાં અમાવસ્યાની રાત આવી અને દરેક ઘરથી એક -એક લોટો લઈને કૂંવાની પાસે ભેગા થયા. એક પછી એક બધાએ કૂવામાં લોટાનુ દૂધ નાખી પોતપોતાના ઘર તરફ ચાલ્યા ગયા. રાજા અકબર અને બીરબલ ગુપ્ત રીતે આ આખું દ્રશ્ય જોઈ રહ્યા છે.
જ્યારે બધા કૂવામાં પોતપોતાના લોટા ફેરવે છે અને ચાલ્યા જાય છે, ત્યારે બીરબલ રાજા અકબરને કૂવા પાસે લઈ જાય છે અને કહે છે, 'મહારાજ, જુઓ, તમારા આદેશથી કૂવો દૂધથી ભરાઈ ગયો છે? બીરબલની વાત પર રાજા અકબર કૂવામાં જુએ છે અને જુએ છે કે કૂવો ટોચ સુધી પાણીથી ભરેલો છે. આ જોઈને તેઓ ખૂબ જ આશ્ચર્યચકિત થાય છે અને ગુસ્સે પણ થાય છે.
અકબર રાજા બીરબલને કહે છે, 'મેં કૂવામાં દૂધ રેડવાનો આદેશ આપ્યો હતો. તો પછી કૂવો દૂધને બદલે પાણીથી કેમ ભરાયો?' રાજાના આ સવાલ પર બીરબલ હસતાં હસતાં કહે છે 'મહારાજા, બધાએ કૂવામાં દૂધ રેડવાનું નકામું લાગ્યો, તેથી બધાએ દૂધને બદલે કૂવામાં પાણી રેડ્યું. બધાએ એમ પણ વિચાર્યું કે અમાવાસ્યાની રાત્રે સંપૂર્ણ અંધારું છે. હવે આટલા અંધકારમાં બધાને લોટો દેખાશે, વાસણમાં દૂધ છે કે પાણી છે તે નહીં.બીરબલે કહ્યું, 'મહારાજ, આનાથી સ્પષ્ટ થાય છે કે અમુક બાબતોમાં દરેકની વિચારસરણી સરખી છે.
વાર્તામાંથી શીખ
આ વાર્તામાંથી બોધપાઠ એ છે કે જ્યારે એક સરખી અંગત પરિસ્થિતિ હોય છે ત્યારે દરેકની વિચારસરણી સરખી થઈ જાય છે.