બાળ દિવસનું નામ સાંભળતા જ ભારતના લોકોના મનમાં 14 નવેમ્બરની તારીખ યાદ આવી જાય છે. ભારતમાં બાળ દિવસ દેશના પ્રથમ વડાપ્રધાન પંડિત જવાહરલાલ નેહરુની જન્મજયંતિ પર ઉજવવામાં આવે છે. પરંતુ આંતરરાષ્ટ્રીય અથવા વિશ્વ બાળ દિવસ આ દિવસે નહીં પરંતુ દર વર્ષે 20 નવેમ્બરે ઉજવવામાં આવે છે. રસપ્રદ વાત એ છે કે એક સમયે ભારતમાં પણ આ દિવસે બાળ દિવસની ઉજવણી કરવામાં આવતી હતી. આ દિવસ આંતરરાષ્ટ્રીય એકતાને પ્રોત્સાહન આપવા, વિશ્વભરના બાળકોમાં જાગૃતિ લાવવા અને બાળકોના કલ્યાણમાં સુધારો કરવા માટે ઉજવવામાં આવે છે. 20 નવેમ્બર એક મહત્વપૂર્ણ તારીખ છે કારણ કે આ દિવસે 1959 માં સંયુક્ત રાષ્ટ્ર મહાસભાએ બાળકના અધિકારોને દત્તક લેવાની જાહેરાત કરી હતી.
1954 માં શરૂ થયું
વિશ્વ બાળ દિવસ સૌપ્રથમ 1954 માં સાર્વત્રિક બાળ દિવસ તરીકે મનાવવામાં આવ્યો હતો અને દર વર્ષે 20 નવેમ્બરે ઉજવવામાં આવે છે. તે તારીખ 1989 માં પણ છે જ્યારે યુનાઇટેડ નેશન્સ જનરલ એસેમ્બલીએ બાળ અધિકારો પર સંમેલન અપનાવ્યું હતું. વિશ્વ બાળ દિવસ આપણા બધાને બાળકોના અધિકારોની હિમાયત અને પ્રોત્સાહન આપવા માટે પ્રેરણા આપે છે.
બાળકો આપણું ભવિષ્ય છે
બાળકો આપણું ભવિષ્ય છે, અને આપણે એ સુનિશ્ચિત કરવું પડશે કે તેઓ આવનારા સમયમાં સ્વસ્થ અને વધુ સારું જીવન જીવી શકે અને તેમને આવા અધિકારો મળી શકે જેથી કરીને તેઓ આવનારા જીવનમાં સ્વસ્થ સમાજ અને સ્વસ્થ વિશ્વનો ભાગ બની શકે. જો બાળકોને તેમના અધિકારોથી વંચિત રાખવામાં આવે તો વધુ સારી દુનિયાનું નિર્માણ થઈ શકે નહીં.
સમાજ અને શાસનની જવાબદારી
આજના વિશ્વમાં મોટાભાગના દેશોમાં લોકશાહી છે, તો પછી વિશ્વની કોઈપણ શાસન વ્યવસ્થામાં બાળકોનો પ્રભાવ નથી. તે સમાજ અને તેની શાસન પ્રણાલીની જવાબદારી બને છે કે બાળકોને સુરક્ષિત અને સુખી વાતાવરણ પૂરું પાડવું જેથી આવતીકાલે તેઓ તેમના દેશને વધુ સારી રીતે બનાવી શકે.
બાળકોને પ્રતિબદ્ધતા જરૂરી
આજની પેઢીએ માંગ કરવી જોઈએ કે સરકાર, વેપારી અને સમુદાયના આગેવાનો તેમની પ્રતિબદ્ધતાઓ પૂર્ણ કરે અને બાળ અધિકારો માટે યોગ્ય પગલાં લેવા જરૂરી પગલાં લે. દરેક બાળકને દરેક અધિકાર છે તેની ખાતરી કરવા માટે દરેક વ્યક્તિએ પ્રતિબદ્ધ થવું જોઈએ.
વિશ્વમાં વિવિધ સ્થળોએ જુદા જુદા દિવસે બાળ દિવસની ઉજવણી
ઘણા દેશોમાં 1 જૂને બાળ દિવસ ઉજવવામાં આવે છે. સાથે જ ચિલ્ડ્રન્સ ડે ચીનમાં 4 એપ્રિલે, પાકિસ્તાનમાં 1 જુલાઈ અને અમેરિકામાં જૂનના બીજા રવિવારે ઉજવવામાં આવે છે. આ સિવાય બ્રિટનમાં 30 ઓગસ્ટ, દક્ષિણ કોરિયા અને જાપાનમાં 5 મે, નેપાળ અને જર્મનીમાં 20 સપ્ટેમ્બરે બાળ દિવસ ઉજવવામાં આવે છે.
આ વર્ષની થીમ શું છે
છેલ્લા બે વર્ષથી વિશ્વ કોરોના વાયરસના સંક્રમણને કારણે કોવિડ-19 મહામારી સામે લડી રહ્યું છે. રોગચાળા ઉપરાંત, લોકડાઉન અને અન્ય આર્થિક સમસ્યાઓના કારણે લોકોને ઘણી માનસિક અને આર્થિક સમસ્યાઓનો સામનો કરવો પડે છે. બાળકો પર પણ તેની ખૂબ જ વિપરીત અસર પડી છે. આ વર્ષે સંયુક્ત રાષ્ટ્રની થીમ "દરેક બાળક માટે વધુ સારું ભવિષ્ય" છે. વેબસાઈટ સંસ્થાએ કહ્યું છે કે બાળકો તેમની પેઢીના મુદ્દાઓ પર અવાજ ઉઠાવી રહ્યા છે અને વધુ સારા ભવિષ્યના નિર્માણ માટે પુખ્ત વયના લોકો પાસેથી માંગ કરી રહ્યા છે. વિશ્વની મહામારીમાંથી બહાર નીકળવાના સમયે, આપણે તેમની વાત સાંભળવી જરૂરી છે.
આજે દુનિયામાં ઘણી બધી સમસ્યાઓ છે જેની સીધી અસર બાળકો પર પડે છે. એટલું જ નહીં, આજે ક્લાઈમેટ ચેન્જના યુગમાં એક મોટો પડકાર એ પણ સામે આવ્યો છે કે ભવિષ્યમાં આપણે બાળકોને એવી ધરતી આપવી જોઈએ જે તેમના માટે રહેવા યોગ્ય રહે. પરંતુ તેનાથી પણ મોટો મુદ્દો બાળકોના સ્વાસ્થ્ય અને પોષણનો છે, જેનાથી વિશ્વની વસ્તીનો મોટો વર્ગ બાળકોથી વંચિત છે.