હિન્દુ ધર્મમાં પૂર્ણિમા તિથિને દેવતાઓની વિશેષ તિથિ કહેવામાં આવે છે. બીજી તરફ, માઘ મહિનાની પૂર્ણિમા વધુ મહત્વની છે. એવું માનવામાં આવે છે કે આ સમગ્ર માઘ માસ દરમિયાન દેવતાઓ માનવ સ્વરૂપમાં પૃથ્વી પર બિરાજમાન હોય છે અને ગંગામાં સ્નાન, દાન, પુણ્ય વગેરે કરે છે. પૂર્ણિમાના દિવસે, વિશ્વના ઉદ્ધારક ભગવાન વિષ્ણુ સ્વયં ગંગા નદીમાં બિરાજમાન છે. આવી સ્થિતિમાં માઘ પૂર્ણિમાના દિવસે ગંગામાં સ્નાન કરવાથી મોક્ષ કહેવાય છે. આ દિવસે દેવી-દેવતાઓ પણ પૃથ્વી પર સ્નાન અને દાન કરીને પોતાની દુનિયામાં પાછા ફરે છે. પૂર્ણિમા વ્રતને શાસ્ત્રોમાં શ્રેષ્ઠ ઉપવાસ માનવામાં આવે છે. પૂર્ણિમાનું વ્રત કરવાથી અખૂટ પુણ્યની પ્રાપ્તિ થાય છે અને અનેક પાપોનો નાશ થાય છે. આ વખતે માઘ મહિનાની પૂર્ણિમા તિથિ 16 ફેબ્રુઆરી, બુધવારે પડશે. જો તમે પણ આ દિવસે વ્રત રાખવા માંગતા હોવ તો અહીં જાણો ઉપવાસની રીત અને કથા (Magh Purnima Vrat Method and Katha).
માઘ પૂર્ણિમા વ્રત કથા
કાંતિકા નગરમાં ધનેશ્વર નામનો બ્રાહ્મણ રહેતો હતો. તે ભિક્ષા લઈને પોતાનું ગુજરાન ચલાવતો હતો. બ્રાહ્મણ અને તેની પત્નીને કોઈ સંતાન ન હતું. એક દિવસ બ્રાહ્મણની પત્ની ભિક્ષા માંગવા શહેરમાં ગઈ, પરંતુ લોકોએ તેને વંધ્ય કહીને ટોણો માર્યો અને ભિક્ષા આપવાની ના પાડી. આનાથી તેણી ખૂબ જ દુઃખી થઈ ગઈ. ત્યારે કોઈએ તેમને 16 દિવસ સુધી મા કાલીનું પૂજન કરવાનું કહ્યું.
માઘ પૂર્ણિમા વ્રત પૂજા વિધિ
બુધવારે, પૂર્ણિમાના દિવસે, બ્રહ્મ મુહૂર્તમાં વહેલી સવારે ઉઠો અને ઘરની સફાઈ કરો. આ પછી, ગંગામાં સ્નાન કરો અથવા પાણીમાં ગંગાનું થોડું પાણી ઉમેરીને સ્નાન કરો. આ પછી ભગવાન સમક્ષ પૂર્ણિમાને વ્રત રાખવાનું વ્રત લો. દેવી લક્ષ્મી સાથે ભગવાન વિષ્ણુની તસવીર રાખો અને વિધિ પ્રમાણે તેની પૂજા કરો. પૂજા દરમિયાન ભગવાનને ફૂલ, ફળ, મીઠાઈ, પંચામૃત અને નૈવેદ્ય અર્પણ કરો.
માઘ પૂર્ણિમા વ્રત કથા
કાંતિકા નગરમાં ધનેશ્વર નામનો બ્રાહ્મણ રહેતો હતો. તે ભિક્ષા લઈને પોતાનું ગુજરાન ચલાવતો હતો. બ્રાહ્મણ અને તેની પત્નીને કોઈ સંતાન ન હતું. એક દિવસ બ્રાહ્મણની પત્ની ભિક્ષા માંગવા શહેરમાં ગઈ, પરંતુ લોકોએ તેને વંધ્ય કહીને ટોણો માર્યો અને ભિક્ષા આપવાની ના પાડી. આનાથી તેણી ખૂબ જ દુઃખી થઈ ગઈ. ત્યારે કોઈએ તેમને 16 દિવસ સુધી મા કાલીનું પૂજન કરવાનું કહ્યું.
બ્રાહ્મણ દંપતીએ તમામ નિયમોનું પાલન કર્યું અને 16 દિવસ સુધી મા કાલીનું પૂજન કર્યું. 16માં દિવસે, માતા કાલી પ્રસન્ન થયા અને પ્રગટ થયા અને બ્રાહ્મણીને ગર્ભવતી થવાનું વરદાન આપ્યું. એ પણ કહ્યું કે તમે પૂર્ણિમાના દિવસે દીવો કરો અને દરેક પૂર્ણિમાએ આ દીવો વધારતા રહો. જ્યાં સુધી આ દીવાઓની સંખ્યા ઓછામાં ઓછી 32 ન થાય. આ સાથે પતિ-પત્ની બંને મળીને પૂર્ણિમાનું વ્રત રાખે છે.
બ્રાહ્મણ દંપતીએ માતાની સલાહ મુજબ પૂર્ણિમાના દિવસે દીવો પ્રગટાવવાનું શરૂ કર્યું અને બંનેએ પૂર્ણિમાના ઉપવાસ શરૂ કર્યા. દરમિયાન, બ્રાહ્મણ પણ ગર્ભવતી થઈ અને થોડા સમય પછી તેણે એક પુત્રને જન્મ આપ્યો, જેનું નામ દેવદાસ હતું. પણ દેવદાસ અલ્પજીવી હતો. જ્યારે દેવદાસ મોટો થયો ત્યારે તેને કાશી તેના મામા પાસે ભણવા મોકલવામાં આવ્યો.
કાશીમાં બંને સાથે અકસ્માત થયો, જેના કારણે દેવદાસે છેતરપિંડીથી લગ્ન કર્યા. થોડા સમય પછી કાલ તેનો પ્રાણ લેવા આવ્યો, પરંતુ બ્રાહ્મણ દંપતીએ તે દિવસે પોતાના પુત્ર માટે પૂર્ણિમાનું વ્રત રાખ્યું હતું, જેના કારણે કાલ કંઈપણ કરવા ઈચ્છવા છતાં પણ તેને નુકસાન ન પહોંચાડી શક્યો અને તેને જીવનની ભેટ મળી. આ રીતે પૂર્ણિમાના દિવસે વ્રત કરવાથી વ્યક્તિને બધી પરેશાનીઓમાંથી મુક્તિ મળે છે અને બધી મનોકામનાઓ પૂર્ણ થાય છે.