. રિલાયંસ ઈડસ્ટ્રીજ અને રિલાયંસ ફાઉંડેશને આજે પોતાના વંતારા (જંગલનો સિતારા) કાર્યક્રમ શરૂ કરવાની જાહેરાત કરી. જે ભારત અને વિદેશમાં ઘાયલ, દુર્વ્યવ્હાર અને સંકટમાં પડેલા જાનવરોના બચાવ ઉપચાર અને ધ્યાન રાખવા પર કેન્દ્રીત એક વ્યાપક પહેલ છે. ગુજરાતમાં રિલાયન્સની જામનગર રિફાઈનરી કોમ્પ્લેક્સના ગ્રીન બેલ્ટમાં 3000 એકરમાં ફેલાયેલા, વંતારાનો ઉદ્દેશ્ય વૈશ્વિક સ્તરે સંરક્ષણ પ્રયાસોમાં અગ્રણી યોગદાન આપનારાઓમાંનું એક બનવાનું છે. પ્રાણીસંભાળ અને કલ્યાણમાં અગ્રણી નિષ્ણાતો સાથે કામ કરીને, વંતારાએ 3000 એકરની વિશાળ જગ્યાને જંગલ જેવા વાતાવરણમાં પરિવર્તિત કરી છે, જે બચાવેલી પ્રજાતિઓને ખીલવા માટે કુદરતી, સમૃદ્ધ અને લીલાછમ નિવાસસ્થાન પ્રદાન કરે છે.
વંતારા પહેલ એ ભારતમાં તેના પ્રકારનું સૌપ્રથમ છે, જેની કલ્પના અને જન્મ RIL ના ડિરેક્ટર અને રિલાયન્સ ફાઉન્ડેશનના બોર્ડ ઓફ ડિરેક્ટર્સના ઉત્સાહી નેતૃત્વ હેઠળ થયો છે. શ્રી અંબાણી જામનગરમાં રિલાયન્સના મહત્વાકાંક્ષી રિન્યુએબલ એનર્જી બિઝનેસનું પણ નેતૃત્વ કરી રહ્યા છે અને 2035 સુધીમાં નેટ કાર્બન ઝીરો કંપની બનવાની રિલાયન્સની સફરનું નેતૃત્વ કરવા માટે જવાબદાર છે.
વંતારા અત્યાધુનિક આરોગ્ય દેખરેખ, હોસ્પિટલો, સંશોધન અને શૈક્ષણિક કેન્દ્રો સહિત સર્વોત્તમ શ્રેણીનુ પ્રાણી સંરક્ષણ અને સંભાળ પ્રથાઓ બનાવવા પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરે છે. તેના કાર્યક્રમોમાં વંતરા અદ્યતન સંશોધન અને પ્રતિષ્ઠિત આંતરરાષ્ટ્રીય યુનિવર્સિટીઓ અને સંસ્થાઓ જેમ કે ઈન્ટરનેશનલ યુનિયન ફોર કન્ઝર્વેશન ઓફ નેચર (IUCN) અને વર્લ્ડ વાઈલ્ડલાઈફ ફંડ ફોર નેચર (WWF) સાથેના સહયોગને એકીકૃત કરવા પર પણ ધ્યાન કેન્દ્રિત કરે છે.
છેલ્લા કેટલાક વર્ષોમાં કાર્યક્રમે 200થી વધુ હાથીઓ અને હજારો અન્ય જાનવરો, સરીસૃપો અને પક્ષીઓને અસુરક્ષિત સ્થિતિઓમાંથી બચાવ્યા છે. તેમા ગેંડા, લેપર્ડ અને મગરમચ્છ પ્રજાતિઓ માટે કરવામાં આવેલ પહેલ છે.
તાજેતરમાં, વંતારાએ મેક્સિકો, વેનેઝુએલા વગેરે દેશોમાં વિદેશી બચાવ કામગીરીમાં પણ ભાગ લીધો છે. મધ્ય અમેરિકન પ્રાણીસંગ્રહાલયના અધિકારીઓના કોલને પ્રતિસાદ આપતા, તાજેતરમાં કેટલાક મોટા પ્રાણીઓ લાવવામાં આવ્યા હતા. આવા તમામ બચાવ અને પુનર્વસન મિશન ભારતમાં અને આંતરરાષ્ટ્રીય સ્તરે કડક કાયદાકીય અને નિયમનકારી માળખા હેઠળ હાથ ધરવામાં આવે છે.
આ પ્રસંગે બોલતા શ્રી અનંત અંબાણીએ જણાવ્યું હતું કે, “મારા માટે ખૂબ જ નાની ઉંમરે પેશન તરીકે જે શરૂ થયું હતું તે હવે વંતરા અને અમારી તેજસ્વી અને પ્રતિબદ્ધ ટીમ સાથે મિશન બની ગયું છે. અમે ભારતની સૌથી ભયંકર પ્રજાતિઓના રક્ષણ પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કર્યું છે. અમે નિર્ણાયક રહેઠાણોને પુનઃસ્થાપિત કરવા અને પ્રજાતિઓ માટેના તાત્કાલિક જોખમોને સંબોધવા અને વનતારાને અગ્રણી સંરક્ષણ કાર્યક્રમ તરીકે સ્થાપિત કરવા માગીએ છીએ.
અમને આનંદ છે કે અમારા પ્રયાસોને ભારતમાં અને આંતરરાષ્ટ્રીય સ્તરે માન્યતા મળી છે. ભારત અને વિશ્વના કેટલાક ટોચના પ્રાણીશાસ્ત્ર અને તબીબી નિષ્ણાતો અમારા મિશનમાં જોડાયા છે અને સરકારી સંસ્થાઓ, સંશોધન અને શૈક્ષણિક સંસ્થાઓ તરફથી સક્રિય સમર્થન અને માર્ગદર્શન મેળવવા માટે અમે ભાગ્યશાળી છીએ. વંતારાનો હેતુ ભારતના તમામ 150 પ્રાણીસંગ્રહાલયોને તાલીમ, ક્ષમતા નિર્માણ અને પ્રાણીઓની સંભાળના માળખાના સંદર્ભમાં સુધારવા માટે ઝૂ ઓથોરિટી ઓફ ઈન્ડિયા અને અન્ય સંબંધિત સરકારી સંસ્થાઓ સાથે ભાગીદારી કરવાનો છે. અમે આશા રાખીએ છીએ કે વંતારા વૈશ્વિક સ્તરે આશાનું કિરણ બનશે અને તે દર્શાવશે કે કેવી રીતે એક સ્વપ્નદ્રષ્ટા સંસ્થા વૈશ્વિક જૈવવિવિધતા સંરક્ષણ પહેલ ચલાવવામાં મદદ કરી શકે છે.
વંતરાની સ્થાપના માટે તેમને પ્રેરણા આપનાર ફિલસૂફી સમજાવતા, શ્રી અંબાણી કહે છે: “વંતારા એ આધુનિક વૈજ્ઞાનિક અને તકનીકી વ્યાવસાયિકતાની શ્રેષ્ઠતા સાથે કરુણાના વર્ષો જૂના નૈતિક મૂલ્યનું સંયોજન છે. હું જીવ સેવા (પ્રાણીઓની સંભાળ) ને ભગવાનની સાથે સાથે માનવતાની સેવા તરીકે જોઉં છું.
વંતારામાં હાથીઓ માટેનું કેન્દ્ર છે અને સિંહો અને વાઘ, મગર, ચિત્તા વગેરે સહિત અન્ય ઘણી મોટી અને નાની પ્રજાતિઓ માટે સુવિધાઓ છે
હાથી કેન્દ્ર
વંતારા ખાતે હાથીઓ માટેનું કેન્દ્ર 3000 એકરના વિશાળ કેમ્પસમાં પથરાયેલું છે, જેમાં અત્યાધુનિક આશ્રયસ્થાનો, વૈજ્ઞાનિક રીતે ડિઝાઇન કરાયેલ દિવસ અને રાત્રિ બિડાણ, હાઇડ્રોથેરાપી પૂલ, જળાશયો અને હાથીઓમાં સંધિવાની સારવાર માટે એક વિશાળ કેન્દ્ર છે. જેકુઝી છે. તે 200 થી વધુ હાથીઓનું ઘર છે, જેની દેખરેખ 500 થી વધુ લોકોના વિશિષ્ટ અને પ્રશિક્ષિત સ્ટાફ દ્વારા ચોવીસ કલાક કરવામાં આવે છે, જેમાં પશુચિકિત્સકો, જીવવિજ્ઞાનીઓ, રોગવિજ્ઞાનીઓ, પોષણશાસ્ત્રીઓ અને પ્રકૃતિશાસ્ત્રીઓનો સમાવેશ થાય છે.
આ કેન્દ્રમાં 25,000 ચોરસ ફૂટની હાથી હોસ્પિટલ છે, જે વિશ્વની સૌથી મોટી હોસ્પિટલોમાંની એક છે, જે પોર્ટેબલ એક્સ-રે મશીનો, વિવિધ સારવાર માટે લેસર મશીનો, સંપૂર્ણ સુસજ્જ ફાર્મસી, તમામ ડાયગ્નોસ્ટિક ટેસ્ટ માટે પેથોલોજી સેન્ટર, સજ્જ છે. આયાતી હાથી નિવારક ઉપકરણ ડાયગ્નોસ્ટિક્સ માટે, હાઇડ્રોલિક પુલી અને ક્રેન્સ, હાઇડ્રોલિક સર્જીકલ ટેબલ અને હાથીઓ માટે હાઇપરબેરિક ઓક્સિજન ચેમ્બર. હોસ્પિટલ મોતિયા અને એન્ડોસ્કોપિક માર્ગદર્શિત શસ્ત્રક્રિયાઓ કરે છે (તેના પ્રકારના પ્રથમ ખાસ ડિઝાઇન કરેલ એન્ડોસ્કોપી સાધનો સાથે) અને કોઈપણ જરૂરી શસ્ત્રક્રિયાઓ હાથ ધરવા સક્ષમ છે.
કેન્દ્રમાં 14000 ચોરસ ફૂટથી વધુનું એક ખાસ રસોડું છે જે દરેક હાથી માટે તેમના મૌખિક સ્વાસ્થ્ય સહિત તેમની અત્યંત આવશ્યક શારીરિક જરૂરિયાતોને ધ્યાનમાં રાખીને ક્યુરેટેડ આહાર તૈયાર કરવા માટે સમર્પિત છે.
આ કેન્દ્ર હાથીઓની સંભાળ માટે આયુર્વેદ તકનીકો પણ લાગુ કરે છે, ગરમ તેલની માલિશથી લઈને મુલતાની માટી સુધી, આયુર્વેદ ચિકિત્સકો પણ હાથીઓની સંભાળ માટે ચોવીસ કલાક કામ કરે છે.
બચાવ અને પુનર્વસન કેન્દ્ર
સર્કસ અથવા ગીચ પ્રાણી સંગ્રહાલયમાં તૈનાત કરાયેલા અન્ય જંગલી પ્રાણીઓ માટે, 3000 એકરના કેમ્પસમાં 650 એકરથી વધુનું એક બચાવ અને પુનર્વસન કેન્દ્ર બનાવવામાં આવ્યું છે જ્યાં ભારત અને વિશ્વભરના ભયંકર અને જોખમી વાતાવરણના પ્રાણીઓને બચાવવામાં આવે છે. રાખવામાં આવે છે. અદ્યતન વિશાળ બિડાણ અને આશ્રયસ્થાન.
લગભગ 2100 થી વધુ સ્ટાફ સાથે, બચાવ અને પુનર્વસન કેન્દ્રે સમગ્ર ભારતમાંથી 200 જેટલા દીપડાઓને બચાવ્યા છે જેઓ માર્ગ અકસ્માતો અથવા માનવ-જંગલી સંઘર્ષમાં ઘાયલ થયા છે. તેણે તમિલનાડુમાં ભીડભાડવાળી સુવિધામાંથી 1000 થી વધુ મગરોને બચાવ્યા છે. તેણે આફ્રિકામાં શિકારના ઘરોમાંથી પ્રાણીઓને બચાવ્યા છે, સ્લોવાકિયામાં અસાધ્ય રોગના જોખમમાં રહેલા પ્રાણીઓ, મેક્સિકોમાં સુવિધાઓથી ગંભીર રીતે ઇજાગ્રસ્ત પ્રાણીઓને બચાવ્યા છે.
કેન્દ્રમાં 1 લાખ ચોરસ ફૂટની હોસ્પિટલ અને મેડિકલ રિસર્ચ સેન્ટર છે. હોસ્પિટલ અને રિસર્ચ સેન્ટરમાં ICU, MRI, CT સ્કેન, એક્સ-રે, અલ્ટ્રાસાઉન્ડ, એન્ડોસ્કોપી, ડેન્ટલ સ્કેલર, લિથોટ્રિપ્સી, ડાયાલિસિસ, OR1 ટેક્નોલોજી છે જે સર્જરીઓ અને બ્લડ પ્લાઝમા સેપરેટર માટે લાઇવ વિડિયો કોન્ફરન્સિંગને સક્ષમ કરે છે.
43 પ્રજાતિઓના 2000 થી વધુ પ્રાણીઓ બચાવ અને પુનર્વસન કેન્દ્રની દેખરેખ હેઠળ છે.
કેન્દ્રએ ભારતીય અને વિદેશી પ્રાણીઓની લગભગ 7 લુપ્તપ્રાય પ્રજાતિઓ માટે સંરક્ષણ સંવર્ધન કાર્યક્રમ શરૂ કર્યો છે, જેનો ઉદ્દેશ લુપ્ત થવાથી બચાવવા માટે તેમના મૂળ નિવાસસ્થાનમાં લુપ્તપ્રાય પ્રજાતિઓની વસ્તીનું પુનર્વસન કરવાનો છે.
આજે, વંતરા ઇકોસિસ્ટમે 200 થી વધુ હાથીઓ, 300 થી વધુ મોટા પ્રાણીઓ જેવા કે ચિત્તા, વાઘ, સિંહ, જગુઆર વગેરે, 300 થી વધુ શાકાહારી પ્રાણીઓ જેવા કે હરણ અને 1200 થી વધુ સરિસૃપ જેવા કે મગર, ને જીવન અને આશાની નવી લીઝ આપી છે. સાપ વગેરે આપ્યા છે. અને કાચબા.
બચાવ અને વિનિમયમાં પાલન
વાઇલ્ડલાઇફ પ્રોટેક્શન એક્ટ, 1972 અને રેકગ્નિશન ઝૂ રૂલ્સ, 2009 હેઠળ નિર્ધારિત જોગવાઈઓ અનુસાર સંબંધિત રાજ્યોના ચીફ વાઇલ્ડલાઇફ વૉર્ડન અને સેન્ટ્રલ ઝૂ ઑથોરિટીની પૂર્વ મંજૂરી મેળવ્યા બાદ બચાવેલા તમામ પ્રાણીઓને વંતારા લાવવામાં આવ્યા છે. તમામ પ્રાણી વિનિમય કાર્યક્રમો સેન્ટ્રલ ઝૂ ઓથોરિટીની મંજૂરી/પરવાનગી સાથે હાથ ધરવામાં આવે છે. વંતરાએ ભારત અને વિદેશની અન્ય સંસ્થાઓની વિનિમય વિનંતીઓનો પણ જવાબ આપ્યો છે. આવા પ્રાણીઓને સેન્ટ્રલ ઝૂ ઓથોરિટી, પર્યાવરણ, વન અને આબોહવા પરિવર્તન મંત્રાલય, વિદેશી વ્યાપાર મહાનિર્દેશાલય, પશુપાલન અને ડેરી વિભાગ અને વન્યજીવન ક્રાઈમ કંટ્રોલ બ્યુરો પાસેથી જરૂરી પરવાનગીઓ મેળવ્યા બાદ લાવવામાં આવ્યા હતા.
રાષ્ટ્રીય અને આંતરરાષ્ટ્રીય સહકાર
વેનેઝુએલાના નેશનલ ફાઉન્ડેશન ઓફ ઝૂ અને વિશ્વભરની પ્રતિષ્ઠિત સંસ્થાઓ જેમ કે સ્મિથસોનિયન અને વર્લ્ડ એસોસિએશન ઓફ ઝૂઝ એન્ડ એક્વેરિયમ્સ જેવી આંતરરાષ્ટ્રીય સંસ્થાઓ સાથે નજીકથી કામ કરવાથી વંતારા પ્રોગ્રામને ઘણો ફાયદો થયો છે. ભારતમાં, તે નેશનલ ઝૂઓલોજિકલ પાર્ક, આસામ સ્ટેટ ઝૂ, નાગાલેન્ડ ઝૂઓલોજિકલ પાર્ક, સરદાર પટેલ ઝૂઓલોજિકલ પાર્ક વગેરે સાથે સહયોગ કરે છે.
શિક્ષણ અને જાગૃતિ
લોકોમાં, ખાસ કરીને યુવાનો અને બાળકોમાં સંરક્ષણના મુદ્દાઓ વિશે જાગૃતિ લાવવા માટે, વંતરા પહેલ જ્ઞાન અને સંસાધનોના આદાનપ્રદાન સહિત શૈક્ષણિક સંસ્થાઓ સાથે ગાઢ સહયોગની કલ્પના કરે છે. તે આધુનિક અને ભવિષ્યવાદી, આબોહવા નિયંત્રિત બિડાણોમાં કેટલાક પ્રાણીઓ માટે કરુણા અને સંભાળમાં નવા ધોરણો સ્થાપિત કરવા માટે પ્રદર્શન ક્ષેત્રની રચનાની પણ કલ્પના કરે છે.
ગ્રીન ક્ષેત્ર
પશુ બચાવ અને સંરક્ષણ સાથે હરિયાળી પહેલ ચાલવું જોઈએ એવું દ્રઢપણે માનતા, વંતારા પ્રોગ્રામ રિલાયન્સ રિફાઈનરી વિસ્તારોને સતત હરિયાળી બનાવવાની પણ કલ્પના કરે છે અને હજારો એકર જમીનને હરિયાળી બનાવી ચૂકી છે.
રિલાયંસ ફાઉંડેશન વિશે
રિલાયંસ ઈંડસ્ટ્રીઝ લિમિટેદની પરોપકારી શાખા, રિલાયંસ ફાઉંડેશનનુ લક્ષ્ય નવીન અને ટકાઉ સમાધાનોના માધ્યમથી ભારતના વિકાસ પડકારોનુ સમાધાન કરવામાં એક ઉત્પ્રેરક ભૂમિકા ભજવવાની છે. શ્રીમતી નીતા એમ અંબાનીના નેતૃત્વમાં સંસ્થાપક અને અધ્યક્ષ રિલાયંસ ફાઉંડેશન ગ્રામીણ પરિવર્તન, અભ્યાસ, સ્વાસ્થ્ય, વિકાસ માટે સારી ગુણવત્તા માટે સતત કામ કરી રહી છે. સંસ્કૃતિ અને વિરાસત અને તેના આખા ભારતમાં 55,400 થી વધુ ગામ અને શહેરી સ્થાનોમાં 72 મિલિયનથે વધુ લોકોના જીવનને પ્રભાવિત કર્યા છે.