SC Decision On Stray Dogs - દિલ્હીમાં જાહેર રસ્તા પર કૂતરાઓને ખાવાનુ આપવા પર બૈન, જાણો સુપ્રીમ કોર્ટે પોતાના નિર્ણયમા શુ શુ કહ્યુ
શુક્રવાર, 22 ઑગસ્ટ 2025 (12:04 IST)
દિલ્હી-NCR માં રખડતા કૂતરાઓને લઈને આજે સુપ્રીમ કોર્ટે મહત્વનો નિર્ણય સંભળાવ્યો છે. સુપ્રીમ કોર્ટે કહ્યું કે પકડાયેલા કૂતરાઓને નસબંધી અને રસીકરણ પછી છોડી દેવા જોઈએ. કોર્ટે એવો પણ આદેશ આપ્યો કે રેબીઝથી સંક્રમિત બીમાર કે હિંસક કૂતરાઓને છોડવામાં ન આવે. સુપ્રીમ કોર્ટે કહ્યું કે અમે આ મામલાની સુનાવણી કરી છે અને અમે આ મામલાને આખા દેશમાં વિસ્તારી રહ્યા છીએ. અમે તમામ રાજ્ય સરકારોને નોટિસ જારી કરી રહ્યા છીએ અને હાઈકોર્ટમાં પેન્ડિંગ તમામ કેસોને અહીં ટ્રાન્સફર કરી રહ્યા છીએ.
સુપ્રીમ કોર્ટે પોતાના નિર્ણયમાં શુ શુ કહ્યુ ?
- સુપ્રીમ કોર્ટે પોતાના નિર્ણયમાં કહ્યું કે શેલ્ટર હોમમાં મોકલવામાં આવેલા બધા કૂતરાઓને છોડી દેવામાં આવશે. હિંસક અને બીમાર કૂતરાઓને છોડવામાં આવશે નહીં.
- રખડતા કૂતરાઓને પકડવાના કામમાં અવરોધ ઊભો કરનાર કોઈપણ વ્યક્તિને દંડ ભરવો પડશે. ચોક્કસ વ્યક્તિને 25 હજારનો દંડ અને NGOને બે લાખનો દંડ ભરવો પડશે.
- ખુલ્લામાં કૂતરાઓને ખવડાવવા પર પ્રતિબંધ - સુપ્રીમ કોર્ટે આદેશ આપ્યો છે કે જાહેરમાં કૂતરાઓને ખવડાવવાની મંજૂરી આપવામાં આવશે નહીં. રખડતા કૂતરાઓ માટે અલગ ખોરાક આપવાની જગ્યાઓ બનાવવામાં આવશે. સુપ્રીમ કોર્ટે કહ્યું છે કે આ પ્રકારના ખોરાકને કારણે ઘણી ઘટનાઓ બની છે.
- કોર્ટે કહ્યું કે મ્યુનિસિપલ કોર્પોરેશને કૂતરાઓને પકડવા પડશે અને તેમને કૃમિનાશક દવા, રસીકરણ વગેરે આપ્યા પછી, તેમને તે જ વિસ્તારમાં છોડી દેવા પડશે જ્યાંથી તેઓ પકડાયા હતા.
- તમને જણાવી દઈએ કે આ નિર્ણય સુપ્રીમ કોર્ટના ત્રણ ન્યાયાધીશોની બેન્ચે આપ્યો છે. 14 ઓગસ્ટે 3 ન્યાયાધીશોની બેન્ચે સુનાવણી બાદ પોતાનો નિર્ણય અનામત રાખ્યો હતો.
3 જજોની બેંચે સંભળાવ્યો નિર્ણય
આ પહેલા સુપ્રીમ કોર્ટની બે જજોની બેન્ચે રખડતા કૂતરાઓને આશ્રય ગૃહોમાં મોકલવાનો નિર્ણય આપ્યો હતો, જેની સામે અપીલ બાદ ત્રણ જજોની બેન્ચની રચના કરવામાં આવી હતી. આ બેન્ચ સમક્ષ રખડતા કૂતરાઓને આશ્રય ગૃહોમાં રાખવાના નિર્ણય પર વચગાળાનો સ્ટે મૂકવાની માંગ કરવામાં આવી હતી, જેના પર કોર્ટે નિર્ણય અનામત રાખ્યો હતો. જસ્ટિસ વિક્રમ નાથ, જસ્ટિસ સંદીપ મહેતા અને જસ્ટિસ એનવી અંજારિયાની ત્રણ જજોની બેન્ચે આજે આ મહત્વપૂર્ણ નિર્ણય આપ્યો છે.
સુપ્રીમ કોર્ટે શું સૂચના આપી?
અગાઉ, સુપ્રીમ કોર્ટના બે ન્યાયાધીશોના નિર્ણય પછી, શ્વાન પ્રેમીઓએ રખડતા કૂતરાઓને પકડવાની ઝુંબેશનો વિરોધ કર્યો હતો. ઘણી જગ્યાએ વિરોધ પ્રદર્શનો પણ થયા હતા. કૂતરા કરડવાના વધતા જતા કિસ્સાઓને ધ્યાનમાં રાખીને, સુપ્રીમ કોર્ટે નોંધ લીધી હતી અને નિર્દેશ આપ્યો હતો કે-
NCT દિલ્હી, MCD અને NDMC એ શક્ય તેટલી વહેલી તકે તમામ વિસ્તારોમાંથી, ખાસ કરીને સંવેદનશીલ વિસ્તારો અને શહેરના બહારના વિસ્તારોમાંથી રખડતા કૂતરાઓને ઉપાડવાનું શરૂ કરવું જોઈએ.
રખડતા કૂતરાઓને પકડીને આશ્રય ગૃહોમાં રાખવા જોઈએ. પકડાયેલા અને આશ્રય ગૃહોમાં રાખવામાં આવેલા રખડતા કૂતરાઓનો રેકોર્ડ જાળવવો જોઈએ.
- દિલ્હી-NCR માં આશ્રય ગૃહોના માળખાકીય સુવિધાઓ અંગે 2 મહિનામાં રિપોર્ટ સબમિટ કરવો જોઈએ.
- કૂતરા આશ્રયસ્થાનમાં રખડતા કૂતરાઓના નસબંધી અને રસીકરણ માટે પૂરતો સ્ટાફ હશે.
- કોઈ કૂતરો છોડવામાં ન આવે કે બહાર લઈ જવામાં ન આવે તેની દેખરેખ રાખવા માટે CCTV લગાવવામાં આવશે.
- જો કોઈ વ્યક્તિ કે સંસ્થા રખડતા કૂતરાઓને ઉપાડવાનું અટકાવશે, તો તેમની સામે કડક કાર્યવાહી કરવામાં આવશે.
2024 માં દેશભરમાં કૂતરા કરડવાના 37.15 લાખ કેસ નોંધાયા
સુપ્રીમ કોર્ટે 28 જુલાઈએ આ આદેશ જારી કર્યો હતો. આ સાથે, કૂતરા કરડવાના ભોગ બનેલા લોકો માટે હેલ્પલાઈન બનાવવાના નિર્દેશો આપવામાં આવ્યા હતા. આ પછી, ત્રણ ન્યાયાધીશોની બેન્ચ સમક્ષ સુનાવણી દરમિયાન, સોલિસિટર જનરલ તુષાર મહેતાએ કહ્યું હતું કે વર્ષ 2024 માં દેશભરમાં કૂતરા કરડવાના 37.15 લાખ કેસ નોંધાયા હતા, એટલે કે, દરરોજ લગભગ 10 હજાર લોકોને કૂતરા કરડતા હતા. WHO ના અહેવાલ મુજબ, વર્ષ 2023માં કૂતરા કરડવાથી 305 લોકો મૃત્યુ પામ્યા હતા. આ સુનાવણી દરમિયાન, ત્રણ ન્યાયાધીશોની બેન્ચે કહ્યું હતું કે કોર્ટ રખડતા કૂતરાઓના જીવન પ્રત્યે પણ સહાનુભૂતિ ધરાવે છે.
