Rameshwaram- રામેશ્વરમ સનાતન ધર્મના ચાર ધામોમાંનું એક છે. મંદિરની સ્થાપના વિશે એવું કહેવામાં આવે છે કે જ્યારે રાવણે સીતાજીનું અપહરણ કર્યું હતું ત્યારે ભગવાન રામ સીતાને કોઈપણ યુદ્ધ વિના પરત લાવવા માંગતા હતા. પરંતુ જ્યારે આવી કોઈ પરિસ્થિતિ ઉભી ન થઈ ત્યારે ઈશ્વરે આખરે યુદ્ધ કરવાનું નક્કી કર્યું. આ પછી જ્યારે ભગવાન શ્રી રામે રાવણનો વધ કર્યો અને સીતાજી સાથે પાછા આવ્યા ત્યારે કહેવાય છે કે તેમના પર એક બ્રાહ્મણની હત્યાના પાપનો આરોપ હતો. આ માટે તેઓએ પાપથી મુક્ત થવું પડશે.
આ પછી શ્રી રામે બ્રાહ્મણની હત્યાના પાપથી મુક્ત થવા માટે રામેશ્વરમાં શિવલિંગની સ્થાપના કરવાનું વિચાર્યું. આ પછી તેણે પવનસુત હનુમાનને કાશી જઈને શિવલિંગ લાવવાનો આદેશ આપ્યો. તે ચાલ્યો ગયો પરંતુ શિવલિંગ સાથે પરત ફરવામાં મોડું થયું, તેથી માતા સીતાએ સમુદ્ર કિનારે રેતી વડે શિવલિંગની સ્થાપના કરી. આ શિવલિંગને 'રામનાથ' કહેવામાં આવે છે. પવનસુત દ્વારા લાવવામાં આવેલ શિવલિંગ પણ પહેલાથી સ્થાપિત શિવલિંગ પાસે સ્થાપિત કરવામાં આવ્યું હતું. આ તીર્થધામના મુખ્ય મંદિરમાં આજે પણ આ બંને શિવલિંગની પૂજા કરવામાં આવે છે. આ મુખ્ય શિવલિંગ જ્યોતિર્લિંગ છે.
રામેશ્વરમ મંદિર અંદાજે 1000 ફૂટ લાંબુ અને 650 ફૂટ પહોળું છે. આ મંદિરમાં 40 ફૂટ ઉંચા બે પત્થરો એટલી સમાનતા સાથે સ્થાપિત કરવામાં આવ્યા છે કે તેમને જોયા પછી આશ્ચર્ય થાય તે સ્વાભાવિક છે. માન્યતાઓ અનુસાર, રામેશ્વર મંદિરના નિર્માણમાં ઉપયોગમાં લેવાતા પથ્થરો શ્રીલંકાથી બોટ દ્વારા લાવવામાં આવ્યા હતા.
