માતા વૈષ્ણો દેવી મંદિરની યાત્રા દેશના સૌથી પવિત્ર અને મુશ્કેલ યાત્રાધામોમાંથી એક માનવામાં આવે છે અને તેનું કારણ એ છે કે માતાનો દરબાર જમ્મુ અને કાશ્મીરમાં ત્રિકુટ પર્વત પર એક ગુફામાં છે, જે પહોંચવા માટે 13 કિલોમીટર લાંબી છે. મુશ્કેલ ચઢાણ કરવું પડે છે.
વૉકિંગ અથવા હેલિકોપ્ટર મુસાફરી
વૈષ્ણોદેવી તીર્થસ્થળ સમુદ્ર સપાટીથી 5 હજાર 300 ફૂટની ઉંચાઈ પર આવેલું છે અને માતા કા દરબાર, જેને ભવન તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે, પહોંચવા માટે બેઝ કેમ્પ કટરાથી લગભગ 13 કિલોમીટર ચડવું પડે છે. માતા વૈષ્ણો દેવીના મંદિરે પહોંચવા માટે પગપાળા ચઢવું જરૂરી નથી. જો તમે ઈચ્છો તો તમે કટરાથી ભવન જવા માટે સરળતાથી ઉપલબ્ધ ઘોડા, ખચ્ચર, પિટ્ટુ કે પાલખીની પણ સવારી કરી શકો છો. આ ઉપરાંત કટરા અને સાંઝી છટ વચ્ચે નિયમિત હેલિકોપ્ટર સેવા પણ ઉપલબ્ધ છે. સાંઝી છટથી તમારે માત્ર 2.5 કિલોમીટર જ ટ્રેકિંગ કરવું પડશે.
કટરા વૈષ્ણો દેવીનો બેઝ કેમ્પ છે
જમ્મુનું નાનું કટરા શહેર વૈષ્ણો દેવીના બેઝ કેમ્પ તરીકે સેવા આપે છે જે જમ્મુથી 50 કિમી દૂર છે. યાત્રા શરૂ કરતા પહેલા રજીસ્ટ્રેશન કરાવવું જરૂરી છે કારણ કે મંડીમાં દર્શન કરવાની તક માત્ર રજીસ્ટ્રેશન સ્લીપના આધારે જ ઉપલબ્ધ છે. કટરા અને ભવન વચ્ચે ઘણા બધા બિંદુઓ છે જેમાં બાણગંગા, ચારપાદુકા, ઇન્દ્રપ્રસ્થ, અર્ધકુવારી, ગર્ભજુન, હિમકોટી, સાંઝી છટ અને ભૈરો મંદિરનો સમાવેશ થાય છે પરંતુ પ્રવાસનો મધ્યબિંદુ અર્ધકુવારી છે. અહીં માતાનું મંદિર પણ છે જ્યાં લોકો રોકાય છે અને માતાના દર્શન કર્યા પછી 6 કિલોમીટર આગળની મુસાફરી કરે છે. જો કે, આ વર્ષે 19 મે, 2018 ના રોજ, બાણગંગા અને અર્ધકુંવરી વચ્ચે એક નવા રૂટનું ઉદ્ઘાટન કરવામાં આવ્યું છે જેથી હાલના 6 કિલોમીટરના રૂટ પર ભક્તોની ભીડ ઓછી કરી શકાય.
વૈષ્ણોદેવી ક્યારે જવું?
જો કે વૈષ્ણોદેવીની યાત્રા આખું વર્ષ ખુલ્લી રહે છે અને ગમે ત્યારે દર્શન કરી શકાય છે, પરંતુ ઉનાળામાં મેથી જૂન અને નવરાત્રી (માર્ચથી એપ્રિલ અને સપ્ટેમ્બરથી ઓક્ટોબર) વચ્ચે પીક સીઝન હોવાથી ભક્તોની ભારે ભીડ જોવા મળે છે. આ ઉપરાંત, જુલાઈ-ઓગસ્ટમાં વરસાદની મોસમમાં મુસાફરી કરવાનું ટાળવું જોઈએ કારણ કે મુસાફરીના માર્ગ પર લપસણીને કારણે ચઢાણ મુશ્કેલ બની જાય છે. આ સિવાય અહીં ડિસેમ્બરથી જાન્યુઆરી વચ્ચે ભારે ઠંડી પડે છે.
વૈષ્ણોદેવી કેવી રીતે પહોંચવું?
હવાઈ માર્ગે- જમ્મુનું રાણીબાગ એરપોર્ટ વૈષ્ણોદેવીનું સૌથી નજીકનું એરપોર્ટ છે. વૈષ્ણોદેવી બેઝ કેમ્પ કટરા જમ્મુથી રોડ માર્ગે પહોંચી શકાય છે, જેનું અંતર લગભગ 50 કિલોમીટર છે. જમ્મુ અને કટરા વચ્ચે બસ અને ટેક્સી સેવાઓ સરળતાથી ઉપલબ્ધ છે.
