વર્ષ 2024માં 17મી સપ્ટેમ્બરથી પિતૃ પક્ષ શરૂ થયો છે. પૂર્વજોને સમર્પિત 16 દિવસના સમયગાળા દરમિયાન, આપણે આપણા પૂર્વજોને યાદ કરીએ છીએ અને તેમના માટે શ્રાદ્ધ, તર્પણ, દાન વગેરે કરીએ છીએ. માન્યતાઓ અનુસાર, આપણા પૂર્વજો આ સમય દરમિયાન પૃથ્વી પર આવે છે, તેથી જો આપણે તેમના પ્રત્યે આદર બતાવીએ, તો આપણને આપણા પૂર્વજોના આશીર્વાદ પ્રાપ્ત થાય છે. પિતૃપક્ષને લઈને લોકોના મનમાં અનેક સવાલો ઉદ્દભવે છે, જેમ કે કેટલી પેઢીઓ સુધી શ્રાદ્ધ કરી શકાય, શ્રાદ્ધ કોણ કરી શકે, તર્પણમાં તલ શા માટે વપરાય છે.
શ્રાદ્ધ કેટલી પેઢીઓ સુધી કરી શકાય?
ધાર્મિક માન્યતાઓ અનુસાર, શ્રાદ્ધ વિધિ સામાન્ય રીતે ત્રણ પેઢી સુધીના પૂર્વજો માટે કરવામાં આવે છે. તેને પિતૃત્રયી પણ કહેવાય છે. પૂર્વજોની ત્રણ પેઢીઓમાં પિતા, પિતામહ (દાદા) અને પરાપિતામહ (પરદાદા)નો સમાવેશ થાય છે. આ પરંપરામાં પિંડદાન અને તર્પણ પૂર્વજોના સન્માન માટે કરવામાં આવે છે. જો કે ઘણી જગ્યાએ લોકો અન્ય પૂર્વજો અને પરિવારના સંબંધીઓનું શ્રાદ્ધ પણ કરે છે, પરંતુ મુખ્યત્વે ત્રણ પેઢી સુધીના શ્રાદ્ધને ધાર્મિક દૃષ્ટિકોણથી મહત્વપૂર્ણ માનવામાં આવે છે.
કોણ કરી શકે છે શ્રાદ્ધ
તર્પણ અને પિંડ દાન પુત્ર, પૌત્ર, ભત્રીજી અને ભત્રીજા દ્વારા કરી શકાય છે. જો ઘરમાં કોઈ પુરુષ સભ્ય ન હોય તો જમાઈને પણ પિતૃ તર્પણ કરવાની છૂટ છે. આધુનિક યુગમાં મહિલાઓ પણ તર્પણ ચઢાવી રહી છે. પિતૃ તર્પણ ઘણી જગ્યાએ દીકરી અને વહુ દ્વારા કરવામાં આવે છે.
તર્પણમાં તલ શા માટે વપરાય છે?
તલના બીજને શુદ્ધ અને પવિત્ર માનવામાં આવે છે અને તેનો ઉપયોગ શ્રાદ્ધ દરમિયાન આત્માઓને શાંતિ અને સંતોષ આપવા માટે કરવામાં આવે છે. માન્યતાઓ અનુસાર, શ્રાદ્ધ દરમિયાન તલનો ઉપયોગ કરવાથી નકારાત્મક શક્તિઓ દૂર થાય છે અને આ રીતે પૂર્વજોની આત્માઓને શાંતિ અને સંતોષ મળે છે. આપણા પૌરાણિક ગ્રંથોમાં તલનો ઉલ્લેખ પવિત્ર અનાજ તરીકે કરવામાં આવ્યો છે. તેથી ધાર્મિક વિધિઓમાં તેનો ઉપયોગ ખૂબ જ શુભ છે. પિતૃપૂજામાં તલનો ઉપયોગ કરવા પાછળનું એક કારણ એ છે કે તેનો ઉપયોગ કરવાથી પિતૃઓ મોક્ષની પ્રાપ્તિ કરે છે. આ જ કારણ છે કે આપણા પૂર્વજોની આત્માને તૃપ્ત કરવા માટે પૂર્વજોની પૂજા દરમિયાન તલનો ઉપયોગ કરવો શુભ માનવામાં આવે છે.
