ગુજરાતમાં મહિલા ડેરી સમિતિઓની આવક રૂ. 9,000 કરોડને પાર, સહકારી મોડેલ સશક્તિકરણનો આદર્શ કેવી રીતે બન્યું?
વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદી હંમેશા દ્રઢપણે માનતા રહ્યા છે કે મહિલાઓને આર્થિક અને સામાજિક રીતે આત્મનિર્ભર બનાવીને જ ભારતને સંપૂર્ણપણે આત્મનિર્ભર બનાવી શકાય છે. ગ્રામીણ અર્થતંત્રમાં મહિલા નેતૃત્વને સશક્ત બનાવવા માટે, તેમણે સહકારી મોડેલને પ્રાથમિકતા આપી છે. આ દ્રષ્ટિકોણને આગળ ધપાવતા, કેન્દ્રીય ગૃહ અને સહકાર મંત્રી અમિત શાહના માર્ગદર્શન અને મુખ્યમંત્રી ભૂપેન્દ્ર પટેલના નેતૃત્વ હેઠળ, ગુજરાતે સહકારી ક્ષેત્ર દ્વારા મહિલા સશક્તિકરણને વાસ્તવિકતામાં ફેરવી દીધું છે.
આંતરરાષ્ટ્રીય સહકારી દિવસ પર, ગુજરાત સરકારે રાજ્યમાં વધતી જતી મહિલાઓની ભાગીદારી અંગે ઘણા પ્રેરણાદાયી આંકડા શેર કર્યા. તેના અનુસાર, છેલ્લા પાંચ વર્ષમાં (2020 અને 2025 વચ્ચે) મહિલાઓની આગેવાની હેઠળની ડેરી સહકારી મંડળીઓ 3,764 થી 21% વધીને 4,562 થઈ છે.
દુગ્ધ સંઘોમાં 25% મહિલા બોર્ડ સભ્ય
ગુજરાતના સહકારિકા વિભાગ દ્વારા શેયર કરાયેલા આંકડા મુજબ દુગ્ધ સંઘોના બોર્ડમાં 82 નિદેશકોના રૂપે 25% મહિલા સભ્ય છે જે દુગ્ધ સંઘોની નીતિ નિર્ધારણમાં તેમની ભાગીદારી દર્શાવે છે. ગુજરાતની ડેયરી સહકારી સમિતિઓમાં મહિલાઓની સદસ્યતા પણ સતત વધી રહી છે. ગુજરાતમા 36 લાખ દુધૂ ઉત્પાદકો સભ્યોમાંથી લગભગ 12 લાખ મહિલાઓ છે. મતલબ લગભગ 32% દૂધ ઉત્પાદક મહિલા સભ્ય છે.
એટલું જ નહીં, આ જ સમયગાળા દરમિયાન, ગ્રામીણ સ્તરની સહકારી મંડળીઓની વ્યવસ્થાપન સમિતિઓમાં મહિલાઓની ભાગીદારી પણ 14% વધી છે. આ વ્યવસ્થાપન સમિતિઓમાં મહિલાઓની સંખ્યા 70,200 થી વધીને 80,000 થઈ છે. આ મહિલાઓ હવે ગ્રામીણ સ્તરની સહકારી મંડળીઓમાં નીતિ નિર્માણ, સંચાલન અને દેખરેખ જેવી મહત્વપૂર્ણ જવાબદારીઓ સંભાળી રહી છે.
દૂધનું સંગ્રહ 57 લાખ LPD સુધી પહોંચ્યું
ગુજરાત કોઓપરેટિવ મિલ્ક માર્કેટિંગ ફેડરેશન લિમિટેડ (GCMMF) દ્વારા આંતરરાષ્ટ્રીય સહકારી દિવસના ખાસ પ્રસંગે શેર કરાયેલા ડેટામાં જાણવા મળ્યું છે કે ગુજરાતમાં મહિલાઓ દ્વારા સંચાલિત દૂધ સહકારી મંડળીઓ દ્વારા દૂધની ખરીદી 2020 માં 41 લાખ લિટર પ્રતિ દિવસથી 39% વધીને 2025 માં 57 લાખ લિટર પ્રતિ દિવસ થઈ ગઈ છે, જે હાલમાં રાજ્યના કુલ દૂધ ખરીદીના લગભગ 26% છે.
મહિલા દૂધ મંડળીઓની વાર્ષિક આવકમાં 43%
ગુજરાતમાં મહિલા સંચાલિત દૂધ મંડળીઓ હવે માત્ર સામાજિક પરિવર્તનનું પ્રતીક બની નથી, પરંતુ આર્થિક રીતે પણ મોટો ફાળો આપી રહી છે. વર્ષ 2020 માં, આ મંડળીઓની અંદાજિત દૈનિક આવક રૂ. 17 કરોડ હતી, જે વાર્ષિક આશરે રૂ 6,310 કરોડ સુધી પહોંચે છે. છેલ્લા પાંચ વર્ષમાં, આ આંકડો 2025 માં વધીને રૂ. 25 કરોડ પ્રતિ દિવસ થયો છે, જેના કારણે વાર્ષિક અંદાજિત આવક રૂ. 9,૦૦૦ કરોડને વટાવી ગઈ છે. એટલે કે, આ સમયગાળા દરમિયાન, મહિલા સંચાલિત મંડળીઓના ટર્નઓવરમાં રૂ. 27૦૦ કરોડનો વધારો થયો છે, જે 43% નો નોંધપાત્ર વધારો દર્શાવે છે. આ સફળતા મહિલા સશક્તિકરણના સહકારી મોડેલની મજબૂતાઈનો પુરાવો છે.
