ભારતમાં 3 વાર લગી ગઈ છે Emergency, જાણો શું થયું કે ઇમરજન્સી વારંવાર આવી?
મંગળવાર, 25 જૂન 2024 (15:36 IST)
ભારતના ભૂતપૂર્વ વડા પ્રધાન ઈન્દિરા ગાંધી (Former PM Indira Gandhi) ભારત સરકારે 49 વર્ષ પહેલા આ દિવસે એટલે કે 25મી જૂન 1975ના રોજ દેશ (Emergency In India) માં ઇમરજન્સી જાહેર કરી હતી.
આ એવો સમય હતો જ્યારે સામાન્ય લોકો પાસેથી તેમના મૂળભૂત અધિકારો છીનવાઈ ગયા હતા અને સમગ્ર ભારતમાં અશાંતિ હતી. જેના કારણે ઈન્દિરા ગાંધીને જબરદસ્ત વિરોધનો સામનો કરવો પડ્યો હતો.
જો કે, 1975 પહેલા પણ ભારતમાં બે વખત ઈમરજન્સી જાહેર કરવામાં આવી હતી. એટલે કે દેશે કુલ 3 ઈમરજન્સી પીરિયડનો સામનો કર્યો છે. આગળ જાણો શું થયું જે દેશમાં 3 વખત આવ્યું ઇમરજન્સી.
ઇમરજન્સી ક્યારે લાદવામાં આવે છે what is emergency
ભારતના બંધારણના અનુચ્છેદ 352 મુજબ, રાષ્ટ્રીય ઇમરજન્સી જાહેર કરવાનો અધિકાર રાષ્ટ્રપતિને જાય છે, વડા પ્રધાનની આગેવાની હેઠળની કેબિનેટ રાષ્ટ્રપતિને લેખિત ભલામણ મોકલે છે. જેની વિચારણા કર્યા બાદ અંતિમ નિર્ણય રાષ્ટ્રપતિ દ્વારા લેવામાં આવે છે. જ્યારે કોઈ દેશમાં દુષ્કાળની સ્થિતિ હોય, બહારના દેશોના આક્રમણ અને આંતરિક વહીવટી વ્યવસ્થા હોય ત્યારે ઇમરજન્સી લાદવામાં આવે છે. અનિયંત્રિત સ્થિતિ ઊભી થઈ શકે છે. ભારતમાં વર્ષ 1962, 1971 અને 1975માં ઈમરજન્સી જાહેર કરવામાં આવી છે.
પહેલીવાર ઈમરજન્સી કેમ લાદવામાં આવી?
દેશમાં પ્રથમ કટોકટી 26 ઓક્ટોબર 1962ના રોજ લાગુ કરવામાં આવી હતી, જે 10 જાન્યુઆરી 1968 સુધી ચાલી હતી. ભારત અને ચીન વચ્ચે ચાલી રહેલા યુદ્ધને કારણે આ ઈમરજન્સી લાદવામાં આવી હતી. આ ઈમરજન્સી કારણ હતું 'બાહ્ય હુમલો'. આ સમયગાળા દરમિયાન જવાહર લાલ નેહરુ દેશના વડાપ્રધાન હતા.
બીજી ઈમરજન્સી માટે પણ નક્કર કારણ હતું
વીવી ગિરી જ્યારે રાષ્ટ્રપતિ હતા ત્યારે દેશમાં બીજી ઈમરજન્સી લાદવામાં આવી હતી. આ ઈમરજન્સી ભારત-પાકિસ્તાન યુદ્ધ દરમિયાન જાહેર કરવામાં આવી હતી. આ ઈમરજન્સીનો સમયગાળો 3 થી 17 ડિસેમ્બર 1971 સુધી ચાલ્યો હતો.તેનું કારણ બહારી આક્રમણથી દેશ માટેનો ખતરો હતો.
ત્રીજી ઈમરજન્સી પર હોબાળો
ભારતમાં ત્રીજી ઈમરજન્સી સૌથી વધુ વિવાદાસ્પદ હતી, જે 25 જૂન 1975ના રોજ જ્યારે ઈન્દિરા ગાંધી વડાપ્રધાન હતા ત્યારે લાદવામાં આવી હતી. આ કટોકટી 21 માર્ચ 1977 સુધી અમલમાં રહી. તે સમયે દેશ પ્રમુખ પ્રમુખ ફખરુદ્દીન અલી અહેમદ હતા. આ કટોકટી લાદવાનું કારણ 'દેશમાં આંતરિક અસ્થિરતા' હતું. આ ઈમરજન્સીનો વિરોધ એટલો વધી ગયો કે ઈન્દિરા ગાંધી ચૂંટણીને પડકારવામાં આવી હતી, જેના પરિણામે રાયબરેલીમાંથી તેમની ચૂંટણી રદ કરવામાં આવી હતી અને આગામી 6 વર્ષ માટે ચૂંટણી લડવા પર પણ પ્રતિબંધ મૂકવામાં આવ્યો હતો.
