આ કારણોને લીધે 40 વર્ષથી વધુ ઉંમરની મહિલાઓને વજન ઘટાડવામાં સમસ્યાનો સામનો કરવો પડે છે
શુક્રવાર, 18 એપ્રિલ 2025 (09:51 IST)
why is weight loss so hard during perimenopause - 40ની ઉંમરની સ્ત્રીઓ માટે, વજન ઘટાડવું પહેલાં કરતાં વધુ પડકારજનક બની શકે છે. આનું કારણ એ છે કે આ ઉંમરે શરીર ઘણા હોર્મોનલ અને શારીરિક ફેરફારોમાંથી પસાર થાય છે, જે વજન ઘટાડવાની પ્રક્રિયાને ધીમી અથવા મુશ્કેલ બનાવી શકે છે. ચાલો તે મુખ્ય કારણોની વિગતવાર ચર્ચા કરીએ:
પેરીમેનોપોઝ (Perimenopause):
આ તે સમય છે જ્યારે સ્ત્રીનું શરીર મેનોપોઝ તરફ આગળ વધવાનું શરૂ કરે છે, સામાન્ય રીતે 40 ના દાયકાના મધ્યમાં શરૂ થાય છે. આ સમયગાળા દરમિયાન, એસ્ટ્રોજન અને પ્રોજેસ્ટેરોન જેવા મુખ્ય સ્ત્રી હોર્મોન્સનું સ્તર વધઘટ થાય છે. એસ્ટ્રોજનનું સ્તર ઘટવાથી શરીરમાં ચરબીનું વિતરણ બદલાઈ શકે છે, ખાસ કરીને પેટની આસપાસ ચરબી જમા થાય છે, જેને ઘટાડવી મુશ્કેલ છે.
2. એસ્ટ્રોજન હોર્મોનનું અસંતુલન:
એસ્ટ્રોજન માત્ર પ્રજનન સ્વાસ્થ્ય માટે જ મહત્વપૂર્ણ નથી, પરંતુ તે ચયાપચય અને શરીરમાં ચરબીના સંગ્રહને પણ અસર કરે છે. એસ્ટ્રોજનનું સ્તર ઘટવાથી ઇન્સ્યુલિનની સંવેદનશીલતા ઘટી શકે છે, જે શરીર માટે રક્ત ખાંડને નિયંત્રિત કરવાનું મુશ્કેલ બનાવે છે અને ચરબીના સંગ્રહમાં વધારો કરી શકે છે.
3. ચયાપચયની ક્રિયા ધીમી કરવી: (Metabolism)
જેમ જેમ આપણી ઉંમર થાય છે તેમ તેમ આપણો મેટાબોલિક રેટ કુદરતી રીતે ધીમો પડી જાય છે. આનો અર્થ એ છે કે શરીર આરામ કરતી વખતે પણ ઓછી કેલરી બર્ન કરે છે. સ્નાયુઓનું નુકશાન 40 વર્ષની ઉંમર પછી પણ શરૂ થઈ શકે છે, જે ચયાપચયને વધુ ધીમું કરે છે કારણ કે સ્નાયુ ચરબી કરતાં વધુ કેલરી બર્ન કરે છે.
4. ઇન્સ્યુલિન પ્રતિકાર: (Insulin Resistance):
ઇન્સ્યુલિન એ એક હોર્મોન છે જે રક્ત ખાંડને ઊર્જા માટે કોષોમાં ખસેડવામાં મદદ કરે છે. વૃદ્ધત્વ, શારીરિક પ્રવૃત્તિનો અભાવ અને આંતરસ્ત્રાવીય બદલાવોને કારણે કોષો ઇન્સ્યુલિન પ્રત્યે ઓછા સંવેદનશીલ બની શકે છે, આ સ્થિતિને ઇન્સ્યુલિન પ્રતિકાર કહેવાય છે. આનાથી બ્લડ સુગરનું સ્તર વધી શકે છે અને શરીરમાં વધુ ચરબીનો સંગ્રહ થઈ શકે છે.
5. થાઇરોઇડ સમસ્યાઓ: (Thyroid)
થાઇરોઇડ ગ્રંથિ હોર્મોન્સ ઉત્પન્ન કરે છે જે ચયાપચયને નિયંત્રિત કરે છે. હાઈપોથાઈરોડિઝમ (થાઈરોઈડ હોર્મોનનું ઓછું ઉત્પાદન) 40 વર્ષની આસપાસની સ્ત્રીઓમાં સામાન્ય હોઈ શકે છે. હાઈપોથાઈરોડિઝમ તમારા ચયાપચયને ધીમું કરે છે, જે વજનમાં વધારો અને વજન ઘટાડવામાં મુશ્કેલી તરફ દોરી શકે છે.
6. સ્નાયુનું નુકશાન: (Muscle Loss):
વૃદ્ધત્વ સાથે સ્નાયુ સમૂહનું કુદરતી નુકશાન થાય છે, જેને સરકોપેનિયા કહેવાય છે. કેલરી બર્ન કરવામાં સ્નાયુ મહત્વપૂર્ણ ભૂમિકા ભજવે છે, તેથી સ્નાયુઓનું નુકસાન ચયાપચયને ધીમું કરે છે અને વજન ઘટાડવાનું વધુ મુશ્કેલ બનાવે છે.
તણાવ, ઊંઘનો અભાવ અને આંતરસ્ત્રાવીય બદલાવોને કારણે કોર્ટિસોલ (સ્ટ્રેસ હોર્મોન)નું સ્તર વધી શકે છે. કોર્ટિસોલ પેટની આસપાસ ચરબીના સંચયને પ્રોત્સાહન આપી શકે છે અને ઇન્સ્યુલિન પ્રતિકાર વધારી શકે છે, જેનાથી વજન ઓછું કરવું મુશ્કેલ બને છે.
8. ઊંઘનો અભાવ:
પૂરતી ઊંઘ ન મળવાથી હોર્મોનલ સંતુલન ખોરવાઈ શકે છે, ખાસ કરીને જે ભૂખ અને ચયાપચયને નિયંત્રિત કરે છે. ઊંઘની અછત ભૂખ-ઉત્તેજક હોર્મોન ઘ્રેલિનના સ્તરમાં વધારો કરે છે અને ભૂખને દબાવતા હોર્મોન લેપ્ટિનનું સ્તર ઘટાડે છે, જે અતિશય આહાર અને વજનમાં વધારો તરફ દોરી જાય છે.
