મૂળ રૂપે નવગ્રહ મનુષ્યો પર અસર કરતા પ્રભાવનું વિશ્લેષણ કરે છે. ગ્રહોના આધારે સપ્તાહના દિવસના નામકરણ પણ સિદ્ધાંત જ છે. બૃહસ્પતિ ગ્રહને ગુરૂ કહીને પણ સંબોધવામાં આવે છે. ગુરુ શબ્દનો વ્યાપક અર્થ છે અંધકાર મટાવવાવાળા અને માર્ગદર્શન આપનારા શિક્ષક. પૌરાણિક સાહિત્ય મુજબ દેવતાઓના ગુરુ બૃહસ્પતિ છે.
જ્યોતિષશાસ્ત્ર અનુસાર જ્યારે કોઈ ભાવ પર બૃહસ્પતિની(ગુરુ)દ્રષ્ટિ પડે છે તો બધા દોષ દૂર થઈ જાય છે . અને તેમની દ્રષ્ટિ અમૃત માનવામાં આવે છે. જે ભાવમાં બૃહસ્પતિ દ્રષ્ટિ કરી લે છે તે ભાવ શુભ થઈ જાય છે. જ્યોતિષમાં બૃહસ્પતિ દેવને પુત્ર કારક માનવામાં આવે છે.
બૃહસ્પતિનું દાર્શનિક વર્ણન : ગુરુનું વિચારક અને જ્ઞાનના અતુલ ભંડાર તરીકે વર્ણન કર્યું છે. જ્યોતિષ અનુસાર જીવનના સર્વાધિક મહત્વપૂર્ણ વિષયો પર ગુરુનો અધિકાર છે જેમ કે-શિક્ષણ, લગ્ન, બાળકો,ધર્મ, સંપત્તિ,ઉદારતા અને નસીબ વગેરે. તેઓ પવિત્ર અને દૈવી ગુણો ગણવામાં આવે છે. આર્મ્સ ગુરુ સૌથી મહત્વપૂર્ણ વિષયો અનુસાર જેમ કે માટે અધિકાર છે. તે જ્ઞાન અને સુખ સ્વરૂપ છે. ગૌર વર્ણ છે અને એને પૂરૂષ ગ્રહ માન્યું છે. એની સત પ્રકૃતિ,વિશાળદેહ ,પિંગલ વર્ણ કેશ અને નેત્ર કફ પ્રકૃતિ બુદ્ધિમાન અને બધા શાસ્ત્રોના સારી રીતે જાણકાર છે. વિશ્વમાં સમગ્ર ભંડોળ પર તેમનું અધિકાર માનવામાં આવે છે.ગુરુ પણ ફળ ઝાડ પેદા કરે છે.ગુરુના કપડાં પીળા અને મોસમ પર
અધિકાર માનવામાં આવે છે.એને કર્ક રાશિમાં ઉચ્ચ અને મકર રાશિમાં નમ્ર અને ધનુરાશિમા મૂળ ત્રિકોણમાં ગણવામાં આવ્યા છે. ગ્રહમંડળમાં સૂર્ય ,ચંદ્ર અને મંગળ એના મિત્રો છે. શનિ સમ અને બુધ દુશ્મન માટે જાણીતા છે..
