ગુજરાતના સૌરાષ્ટ્રમાં જૂનાગઢ દત્તાત્રેય મંદિર Dattatreya mandir gujarat
ભગવાન દત્તાત્રેય બ્રહ્મા-વિષ્ણુ-મહેશનું સંયુક્ત સ્વરૂપ છે, અને "આદિગુરુ" તરીકે ઓળખાય છે. દક્ષિણ-પશ્ચિમ ભારતમાં, દત્તાત્રેયની પૂજા કરનારા લોકોની સંખ્યા કરોડોમાં છે અને કર્ણાટક-મહારાષ્ટ્રની સરહદ પર આવેલા ગંગાપુર નામના ગામમાં ભગવાન દત્તાત્રેયના ચરણ સ્થાપિત કરવામાં આવ્યા છે, ત્યાં ભક્તોનો સતત પ્રવાહ રહે છે. તેવી જ રીતે, દત્તાત્રેયની ચરણ પાદુકાઓ (ગીરનાર પરનું દત્તાત્રેય મંદિર) પણ ગુજરાતના જૂનાગઢ નજીક સ્થિત ગિરનાર પર્વતમાળાના સૌથી ઊંચા શિખર પર સ્થિત છે, જેના દર્શન માટે દર વર્ષે લાખો ભક્તો મુશ્કેલ ચઢાણ પૂર્ણ કરીને આવે છે.
ગિરનાર પર્વતમાળા ગુજરાતના સૌરાષ્ટ્રમાં જૂનાગઢથી થોડાક કિલોમીટર દૂર છે. ભગવાન દત્તાત્રેયે આ પર્વતમાળાના એક શિખર પર કઠોર તપસ્યા કરી હતી અને આજે પણ તેમના પગ ત્યાં સ્થાપિત છે. ગિરનારને “સિદ્ધ ક્ષેત્ર” કહેવાય છે. આવા કોઈપણ ક્ષેત્ર, જ્યાં આધ્યાત્મિક રીતે શક્તિશાળી સિદ્ધપુરુષે ચાર તપસ્યા કરી હોય, તેને સિદ્ધક્ષેત્ર કહેવામાં આવે છે. ગિરનારના ઉંચા શિખર પર આવેલી દત્તાત્રેયની ચરણ પાદુકાના દર્શન કરવા માટે ભક્તોને દસ હજાર સીડીઓ ચઢવી પડે છે. સ્વાભાવિક છે કે આ ચઢાણ માટે સખત મહેનત, અપાર નિષ્ઠા અને સમર્પણની જરૂર પડશે, પરંતુ ઘણીવાર એવું જોવામાં આવ્યું છે કે ઘણા વૃદ્ધ લોકો પણ “અવધૂત ચિંતન શ્રી ગુરુદેવદત્ત” અને દિગંબરા, દિગંબરા શ્રીપાદશ્રીવલ્લભ દિગંબરાનો મંત્ર કહીને આટલી મુશ્કેલ યાત્રા સરળતાથી પૂર્ણ કરે છે.
ગિરનાર પર્વતમાળાની સૌથી મોટી વિશેષતા એ છે કે ભગવાન દત્તાત્રેયના ચરણોમાં પહોંચતા પહેલા જૈન ધર્મના સુંદર મંદિરો પણ જોવા મળે છે, અહીં અંબાજીનું મંદિર પણ છે અને નાથ સંપ્રદાયના ગુરુ ગોરખનાથનું પવિત્ર સ્થાન પણ અહીં આવેલું છે. ગિરનાર પર્વતનું સૌથી ઊંચું શિખર 1000 મીટરથી વધુ ઊંચું છે. આ સમગ્ર પર્વતમાળા સિત્તેર માઈલના વિસ્તારમાં ફેલાયેલી છે, જ્યારે ભગવાન દત્તાત્રેયનું મંદિર ધરાવતી ટેકરીનો પરિઘ લગભગ ચાલીસ કિલોમીટરનો છે
કચ્છના કાળા ડુંગર ઉપર ભગવાન દતાત્રેય
પશ્ચિમ ભારતની સરહદે આવેલા કચ્છની ભૌગોલિક વિશેષતાઓ છે. ખાવડા પાસે આવેલા કાળા ડુંગર ઉપર ગુરુ દત્તાત્રેયનું મંદિર આવેલું છે. 400 વર્ષ પહેલા અહીં દતાત્રેયજી આવેલા હતા. આ મંદિરમાં કહેવાય છે કે ગુરુ દત્તાત્રેયએ તપસ્યા કરી હતી. જ્યાં ભગવાન દતાત્રેયના બેસણા છે.
આ ડુંગર પર તપ કર્યું ત્યારે તપશ્ચર્યા દરમયાન વન્ય પશુઓ પણ અહીં આવતા. ત્યારે શિયાળવા અહીં આવતા તેને ખાવા માટે દ્તાત્રેયજી પાસે કઈ હતું નહી અને તેમને પોતાનું અંગ કાપી ને "લે અંગ " કહેતા શિયાળવા ને આપ્યું એવી લોક વાયકા છે. ત્યારથી અહીં મંદિરમાં આરતી બાદ પ્રસાદ ધરાવાય છે અને લે અંગ ને બદલે લોંગ કહેવાતું હતું.
